گفت‌وگو با بهمن صالحی مشاور IT وزير فرهنگ و ارشاد اسلام�

گفت‌وگو با بهمن صالحی مشاور IT وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی از زمانی كه «فيلتر كردن سايت‌های اينترنتی» به موضوعی پر سر و صدا در حوزه IT كشورمان تبديل شد، روند صعودی گسترش اينترنت در كشورمان، و اشتياق فراوان متخصصين و جوانان در بهره گيری از اينترنت، موجب حساسيت اين اقدام، و نتيجتاً لزوم پاسخگويی به اهداف، ضوابط، سازوكار و علل اين اقدام بود، ضرورتی كه تقريباً هيچگونه پاسخ درخوری نيافت و در نتيجه، افكار عمومی را در ابهام باقی گذاشت. تنها يك نفر در اين ميان، گهگاه به جزئيات اين اقدام پرداخت و نظرات خويش را در اين زمينه ابراز كرد. بهمن صالحی، مشاور فناوری اطلاعات وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی، در گفت‌وگو با ماهنامه دنيای كامپيوتر و ارتباطات، با اشاره به مصاحبه‌هايی كه گاه در اين خصوص انجام داده، به صراحت اعلام می‌كند كه از اين پس در اين باره اظهار نظر نخواهد كرد! صالحی در توضيح، با اشاره به اين كه هيچ نقش مستقيم و غيرمستقيمی در مجموعه تصميمگيری فيلترينگ ندارد، علت تصميمش را اين می‌داند كه: «كسانی كه مستقيماً در اين زمينه مسئوليت دارند، از هرگونه توضيح و توجيه عملكرد خود كوتاهی می‌كنند، و نياز و حق افكار عمومی به توضيح و شفاف‌سازی را ناديده می‌گيرند...» مرجع و مسئول اصلی فيلترينگ كيست؟ اصلی‌ترين مرجع برای پاسخگويی حول فيلترينگ، خود شورای عالی انقلاب فرهنگی است، پس از آن، شورای عالی اطلاع‌رسانی است، در شورای عالی انقلاب فرهنگی، آقای «كی‌نژاد» بهترين فرد برای پاسخگويی هستند و همينطور آقای «جهانگرد» به عنوان دبير شورای عالی اطلاع‌رسانی. پس از آن، وزارت اطلاعات است كه كميته سه نفره فيلترينگ (شامل وزارتخانه‌های اطلاعات و ارشاد و صداوسيما) را سرپرستی می‌كند، چون اصولا وزارت اطلاعات موظف بود كه آن آيين‌نامه مصاديق سايت‌های فيلترشونده را تهيه كند ( البته همه اينها بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است). البته در دفتر پيگيری مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی ( كه مسئوليت آن با آقای دكتر غفوری‌فرد است) شورايی تشكيل شد كه بنده يكی دوجلسه در آن شركت داشتم و در آن شورا، كميته 3نفره شكل گرفت به سرپرستی وزارت اطلاعات. پس از آن ديگر من اطلاعی از نحوه عملكرد آنها ندارم، اخيرا شنيده‌ام كه دوسه ماهی است كه آيين‌نامه اجرايی و مربوطه به مصاديق تنظيم شده است. البته در مجلس و كميسيون صنايع، با توجه به اين كه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را در حكم قانون نمی‌دانند، معتقدند كه بايد توسط مصوبه در مجلس به قانون تبديل شود كه اين نظر نمايندگان نيز برای بنده محترم است. شما چندبار در اين باره نظراتی ابراز داشتيد... بنده در مصاحبه‌ها نظرات خود را گفتم و الان هم به نظرم می‌رسد كه مسئولين ذيربط بايد در اين زمينه پاسخ دهند، و التزام به اصل «پاسخگويی در مقابل مردم» را نشان دهند. ولی باعث تاسف است كه چنين نيست، ولی نبايد انتظار داشته باشند كه ديگران كم‌كاری آنها را جبران كنند، به همين دليل تمايل ندارم كه خلا آنها را پر كنم، بلكه بايد خودشان پاسخگوی اقداماتشان باشند. آيين‌نامه اجرايی در چه مرحله‌ای است؟ پيش‌نويس آيين‌نامه توسط وزارت اطلاعات تهيه شده كه بايد به تصويب برسد. پس تاكنون فيلترينگ، بدون داشتن آيين‌نامه مشخصی، مبتنی بر چه قانون و ضوابطی بوده است؟ ببينيد با نظر مجلس محترم، اصولا كل اين روال و ساز و كار زير سوال رفته است و بايد منتظر نتيجه بود. البته اين واقعيت هم هست كه جلوگيری از مسائل ضد اخلاقی و موهن و اهانت به مقدسات و زندگی خصوصی افراد و ... به نظر می‌رسد مورد اجماع همه اهل نظر در دنيا و كشورمان است و اين مسئله موجهی است، بنابراين فيلترينگ در اين محدوده موجه است، فقط بايد مراقب بود كه اين اقدام، موجب جلوگيری از آزادی بيان نظرات و آرا و انديشه و طرح نظرات (به عنوان يك اصل اساسی مسلم) نشود. جدای از اين محدوده مورد قبول، مشكل اصلی اين است كه ساز و كار اين اقدام اصلا مشخص نيست و كسی به پاسخگويی مستدل و مستند نپرداخته است، و اين نگرانی برخوردهای حتی سياسی را افزايش داده است، حتی نمايندگان مجلس نيز اظهار نظر می‌كنند كه ممكن است در نهايت هدف، جلوگيری از اطلاع‌رسانی در اينترنت باشد... من فكر می‌كنم كه با نظام‌مند شدن اين كار، بخش زيادی از مشكل حل می‌شود، به نظرم بيشتر اين ابهام و نگرانی، از عدم اطلاع‌رسانی صحيح و شفاف از طرف مسئولين سرچشمه گرفته است، يعنی از عدم اعلام روشن ضوابط و آيين‌نامه و... اطلاع‌رسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی، ناقص است، و مسكوت گذاشتن اطلاع‌رسانی درست، طبيعتاً همين عوارض فعلی را در پی دارد. نماينده وزارت ارشاد در كميته سه نفره كيست؟ آقای دكتر خوشوقت، مدير كل مطبوعات و رسانه‌های خارجی. مصاحبه‌های شما اين گونه تداعی می‌كرد كه شما از طرف وزارت ارشاد، عضو كميته 3 نفره هستيد... متاسفانه اين استنباط اشتباه پيش آمده بود. شما از عملكرد فيلترينگ دفاع كرده بوديد؟ من دفاع نكرده بودم، بلكه گردش كار را تشريح كرده بودم. در مورد تعيين نظر وزارت ارشاد برای طرح در كميته مزبور چطور؟ در اين زمينه هم بنده مسئوليتی ندارم. آيا بخشنامه تهيه شده، كلی است يا شامل مصاديق است؟ نخير، مصاديق را هم صريحاً ذكر كرده است، البته من هنوز آن را نديده‌ام، ولی طبيعتا بايد منتشر شود. در هنگام فيلترينگ، مواردی بوده كه مسدود كردن آنها اصلا موجه به نظر نمی‌رسد، مثلا سايتی كه به مسائل زنان می‌پردازد و نويسندگانش هم افراد شناخته شده‌ای هستند و يا ... آن مورد، بنا به گفته وزارت اطلاعات، حاصل اشتباه بوده است. با توجه به اظهار نظر جديد مجلس، چه پيش بينی داريد؟ ببينيد، با اين اظهار نظر تازه مجلس محترم، و نيز هماهنگی دولت در اين زمينه، سازوكار فعلی فيلترينگ، به طور كلی دستخوش تغيير خواهد شد، يعنی با اين بحثی كه مجلس محترم و كميسيون صنايع و فرهنگی مطرح كرده‌اند، افق تازه‌ای باز شده شايد كلا لازم باشد كه شكل كار تغيير كند، و حداقل اين كه خارج از حوزه‌های اخلاقی، كار كندتر پيش برود تا اينكه مجلس به نتيجه مشخصی برسد ولی در هر صورت فعلا مسئله كاملا در ابهام است. ببينيد اصل مسئله در دنيا كاملا مشخص و روشن است، ولی روش پرداختن ما به گونه‌ای است كه آن را پيچيده و غامض می‌كنيم. من هميشه اين نكته را گفته‌ام كه ما غالبا نه تنها توليد كننده خوبی نيستيم، بلكه مصرف كنندگان خوبی هم نيستيم و اتلاف منابع می‌كنيم. فيلترينگ يكی از ابعاد تكنولوژی است، ولی ما به قدری بد به آن می‌پردازيم كه از حيز انتفاع ساقط می‌شود. ولی به هر حال اميدوارم كه به زودی سامان پيدا كند