فناورى در خدمت مدارس؛ کاربردها، فرصت‌ها و تهديدها
فرصت‌هاى زيادى در استفاده از ICT در آموزش براى جامعه ايجاد خواهد شد؛
1- امکان اشتغالزايى و ايجاد محيط رقابت مناسب
2- زمينه‌ساز توسعه اقتصادي، اجتماعى و فرهنگى جامعه
3- غلبه بر محدوديت‌هاى زمان و فضا در آموزش و تحصيل
4- آموزش انفرادى با استفاده از قابليت‌هاى انتخاب زمان و مکان
5- ايجاد تغيير در شيوه آموزش و نقش معلم و دانش‌آموز
6- زمينه‌سازى لازم براى تلفيق آموزش با صنعت و تجارت
7- آماده کردن دانش آموزان براى زندگى آينده
8- فراهم آوردن زمينه توليد محصولات براى استفاده از ICT
9- فراهم آوردن زمينه توليد دانش
10- امکان جستجوى فعالانه و به روزآورى مداوم دانش
11- امکان جمع‌آوري، پردازش، تبادل، ذخيره‌سازى و کنترل اطلاعات
12- حل مشکلات زندگى واقعى با استفاده از پردازش اطلاعات و توليد دانش
13- برآورده ساختن نيازهاى جامعه با استفاده از سيستم آموزشى ICT
14- تغيير نقش دانشآموزن از گيرنده‌هاى غيرفعال دانش به محققان فعال
15- افزايش توانايى دانش‌آموزان دريادگيرى و کنترل آن
16- درگير کردن دانش‌آموزان در فعاليت‌هاى ذهنى بالاتر
17- ايجاد فرصت‌هاى يادگيرى در دنياى اينترنت
18- توسعه برنامه‌هاى آموزشى و اجراى آن
19- ارائه فعاليت‌هاى انتخابى و فوق برنامه
20- امکان انجام تحقيقات آکادميک و توسعه تکنولوژى علمي
21- جلب حمايت از فعاليت‌هاى تحقيقاتى آموزشى از طريق اتصال موسسات آموزشى به شبکه‌هاى خارجي
22- آماده سازى دانش‌آموزان براى يادگيرى طولانى مدت
23- اصلاح و توسعه امکانات آموزشي
24- غنى‌سازى و متنوع ساختن برنامه‌هاى آموزشى بويژه در مدارس کوچک و روستايي
25- استفاده از روش Online براى حمايت از يادگيرى دانش‌آموزان
26- دسترسى افراد از خانه يا مراکز آموزشى به يادگيرى انعطاف‌پذير با شيوه Online
27- انعطاف در ساختار برنامه آموزشى و روش ارائه آن در مدارس
28- افزايش فرصت‌هاى آموزشى از طريق روش آموزشى Online
29- ارائه فرصت‌هاى آموزشى بيشتر به دانش‌آموزانى که به طور کامل در مدارس واقعى نياز يادگيرى آنها برآورده نمى‌شود.
30- توسعه ارتباط کارکنان و معلمان با والدين دانش‌آموزان
31- دسترسى معلمان به منابع تکميلي
32- دسترسى مديران مدارس به يادداشت‌ها و مدارک دانش‌آموزان
33- امکان دسترسى دانش‌آموزان به اطلاعات مراکز تحقيقاتي، علمي، تاريخى و ملي
34- توسعه مهارت‌هاى کارى و زندگى و مسئوليت‌هاى شهروندي
35- کمک به دولت در بهبود ارائه خدمات دولتي
36- عدم محدوديت گنجايش کلاس درس مجازى در مقايسه با کلاس‌هاى عادي
37- عدم محدوديت زمانى جلسات کلاس‌هاى مجازى در مقايسه با مدارس عادي
38- فراهم آوردن امکان مناسبى براى درک عميق‌تر مطالب
39- امکان آموزش به تعداد بى‌شمارى از فراگيران
40- صرفه‌جويى منابع دولتى از لحاظ ساختمان مدارس، تجهيزات و امکانات آموزشي
41- آموزش از طريق يک معلم خبره به تعداد زيادى از دانش‌آموزان
42- امکان ارائه مطالب با کيفيت و کميت بيشتر
43- افزايش انگيزه يادگيرى در دانش‌آموزان از طريق تعامل بيشتر بين معلم و دانش‌آموز
44- به دانش‌آموزان امکان مى‌دهد که با توجه به استعدادها و توانايى‌هاى خود حرکت کنند.
45- دانش‌آموزان مسئوليت يادگيرى را به عهده مى‌گيرند و از اين طريق اعتماد به نفس خود را افزايش مى‌دهند.
46- تقويت توانايى نوشتارى دانش‌آموزان به دليل نامه‌نگارى در پست الکترونيک
47- معلمان مى‌توانند با استفاده از منابع موجود بر روى شبکه جهانى اينترنت، مواد درسى مورد نظر خود را تهيه و تدوين کنند.
48- معلمان رشته‌هاى مختلف مى‌توانند با يکديگر به تبادل نظر پرداخته و از منابع مشترک استفاده کنند.
49- معلمان مجرب مى‌توانند تخصص خود را در اختيار مدارس مختلف قرار دهند.
50- امکان اصلاح و ارتقاى مواد درسى وجود دارد.
51- مى‌توان با يک بار طراحى مدل، از آن براى دروس مختلف استفاده کرد.
52- امکان ارزشيابى مستمر و خودکار دانش‌آموزان را فراهم مى‌کند.
53- معلمان و والدين مى‌توانند از طريق امکانات رايانه‌اى با يکديگر در تماس باشند.
54- معلمان مى‌توانند وقت خود را صرف فعاليت‌هاى آموزشى برتر کنند.
55- امکان ثبت مکالمات تا بتوان در آيند نسبت به بررسى و ارزشيابى آنها اقدام کرد.
56- امکان يادگيرى به صورت پودمانى با ترکيب حضورى و غيرحضوري
ب - تهديدات، موانع و محدوديت‌ها
تهديدات، پيامدهاى منفى و موانع احتمالى کاربرد ICT در آموزش بويژه آموزش رسمى در دوره‌هاى آموزش عمومى و متوسطه از مهمترين عوامل موثر در تصميم‌گيرى سياستگذاران آموزشى و مديران ارشد کشور براى استفاده از ICT در حوزه آموزش رسمى است.
تجزيه و تحليل اين نگرانى‌ها نشان مى‌دهد برخى از آنها به صورت جدى براى ساير کشورها حتى جوامعى که از حيث ارزش‌ها، هنجارها و اعتقادات، تفاوت فراوانى با کشور ما دارند نيز مطرح است و برخى ديگر از اين دغدغه‌ها به دليل ضعف در پيش‌بينى اتفاقات و تحولات آينده مى‌باشد.
در محيط تکنولوژى آينده افراد ناچار از تطبيق دادن خود با سطوح جديدى از پيچيدگى خواهند بود. هيچ کس درک کاملى از محيط نخواهد داشت و يا نخواهد توانست جريان عظيم و مستمر اطلاعات را که در حول و حوش محيط مزبور در حرکت است، تحت کنترل درآورد. از جمله تاثيرات اجتماعى فناورى در آينده ما، نقش بر آب شدن به معناى وفق دادن خود با يک زندگى سراسر آموزش و يادگيرى و تغيير الگوهاى عملکردى خواهد بود. ابزار و وسايل جديد اطلاع‌رسانى به معلمان و راهنمايان ما تبديل خواهند شد. در مقايسه با وضع کنوني، همه به جنبش و تحرک نسبى وادار مى‌شوند. در چنين اوضاع و احوالي، برخى افراد و سازمان‌ها خود را با شرايط جديد بهتر تطبيق مى‌دهند و آنهايى که در اين فرآيند عقب بمانند، از نظر اقتصادى لطمه خواهند خورد.
به طور خلاصه، فناورى‌هاى نو، فيلترهاى جديدى را براى جدا کردن برندگان از بازندگان اجتماع ايجاد خواهند کرد.
يکى ديگر از عوامل، اين است که انسان ها در مقابل تغيير عموما واکنش نشان مى‌دهند در حالى که آموزش و ايجاد فرهنگ، يکى از مسائل مهم در توسعه فناورى اطلاعات مى‌باشد که بايد مشکلات مرتبط با آن شناخته و حل شود.
موضوع ديگرى که کاربرد ICT را به صورت يک تهديد جلوه مى‌دهد، پديده جهانى شدن و نفوذ فرهنگ‌ها، اعتقادات و ارزش‌ها در بافت موجود جوامع مى‌باشد که به همراه مسائل حوزه اقتصاد و سياست وارد شده و نگرانى‌هايى را دامن مى‌زند.
جهانى شدن و انفجار اطلاعات پديده‌اى دو چهره‌اند و با تمامى فرصت‌هايى که به همراه دارند، تهى از اين تهديد نيستند که امنيت هستى شناختى و وجود جوامع و آدميان را به مخاطره اندازند و آنان را به بحران هويت دچار سازند تا چنان شوند که خود ندانند کيستند.
فرآيند جهانى شدن با فراگشت محلى گرايي، ايجاد يک ناسازه تهديد و بحران را نموده و تماميت هويتى و امنيتى اين جوامع از جمله ايران را در معرض مخاطره جدى قرار مى‌دهد.
صرفنظر از نگرانى‌هاى مذکور، توسعه فناورى اطلاعات و ارتباطات در نظام رسمى آموزش و پرورش با موانع و مشکلاتى نيز دست به گريبان است. برخى از صاحبنظران اين موانع را در چهار طبقه ذيل برشمرده‌اند:
1- عدم همکارى و کوشش هماهنگ مديريت دولتى و بخش خصوصي
2- مشکلات توسعه منابع انساني
3- موانع ناشى از جهش‌هاى سخت‌افزاري
4- موانع مربوط به بنيادهاى پژوهشي
به طور کلى موانع مختلفى بر سر راه اشاعه تکنولوژى اطلاعات، هم در کشورهاى در حال توسعه و هم در کشورهاى صنعتى وجود دارند:
- اولين مانع، فقدان زير ساخت‌هاى فنى و حمايتى است. استدلال مى‌شود که تکنولوژى اطلاعات )IT( داراى يک مشخصه ذاتى است که موجب مى‌شود فرآيند اشاعه آن از حساسيت زيادى برخوردار باشد و علاوه بر آن اين تکنولوژى وابستگى شديدى به تکنولوژى‌هاى ارتباطات راه دور مثل تلفن و تلفاکس دارد.
- دومين مانع اين است که اشاعه (تکنولوژى اطلاعات) نياز به مهارت‌هايى براى سيستم‌هاى عملياتى متکى بر اين تکنولوژى دارد.
يکى از عوامل کليدى کند کننده اشاعه تکنولوژى اطلاعات، فقدان آگاهى از منافع بالقوه تکنولوژى اطلاعات است. شايد مانع عمده بر سر راه اشاعه تکنولوژى اطلاعات، ظرفيت و توانايى واحدهاى سازمانى در جذب اين تکنولوژى‌هاى جديد باشد.
بدين ترتيب موفقيت در جذب تکنولوژى اطلاعات نه فقط مستلزم ظرفيت‌ها و توانايى‌هاى فنى است بلکه نيازمند برنامه‌ريزى موثر و توانايى‌هاى سازمانى و به عبارت ديگر مهارت‌هاى مديريت خوب و سرمايه‌گذارى مناسب است.
کشورهاى در حال توسعه، نياز به ايجاد کميته‌هاى بحران، هم براى نيروى انسانى و هم منابع سرمايه‌اي، در توسعه تکنولوژى اطلاعات دارند. اين کميته بحران بايد در تنظيم سياست‌هاى تکنولوژى اطلاعات مداخله کند، زيرا رشد فعاليت‌هاى اقتصادى موجود در بخش تکنولوژى اطلاعات، خيلى آهسته حرکت مى‌کند.
به طور کلى برترى در آموزش مبتنى بر ICT را نسبت به آموزش سنتى مى‌توان در موارد ذيل احصا کرد:
1- قابل استفاده بودن در کليه ساعات روز و ايام هفته
2- کيفيت بالاتر و پيوستگى بيشتر موضوعات مواد آموزشي
3- قابل ارزيابى بودن و صرفه‌جويى در زمان و هزينه رفت و آمد
4- قابليت نگهدارى اطلاعات دلخواه در حين آموزش
5- هزينه مناسب براى دوره‌هاى فراگير آموزشي
از مزاياى ديگر اين آموزش بويژه آموزش‌هاى مبتنى بر شبکه انعطاف‌پذيري، سهولت آموزش و حذف محدوديت زمان و مکان براى کاربران و سطح بندى دروس متناسب با راندمان آنهاست و چنانچه در سطح وسيع مورد استفاده قرار گيرد و تعداد کاربران آن زياد باشد، به کاهش هزينه سرمايه‌گذار نيز کمک مى‌کند.
در روش آموزش مبتنى بر شبکه آموزش‌ها هميشه يکسان هستند و احتمال اينکه معلم روش خوبى نداشته باشد، وجود ندارد. آموزش الکترونيکى مشکلات همزمان بودن کلا‌س‌ها و وجود چند نفر در يک مکان را از بين مى‌برد. البته يکى از نکات منفى آموزش مبتنى بر وب اين است که نحوه ارائه دروس تغيير نمى‌کند. اگر يک آموزگار حاضر در کلاس احساس کند که نيمى از دانش‌آموزان با او همراه نيستند، مى‌تواند روش خود را تغيير دهد ولى آموزش مبتنى بر وب اين قابليت را ندارد. در يک مطالعه علمى فوايد آموزش مبتنى بر شبکه به تفکيک هر يک از گروه‌هاى مورد پرسش به شرح زير طبقه‌بندى شده است:
الف - يادگيرندگان
1- يادگيرى الکترونيک باعث مى‌شود بين معلم و دانش‌آموزان تعامل ايجاد شود که در جاى خود سبب افزايش انگيزش يادگيرى و به خاطر آوردن اطلاعات در دانش‌آموزان مى‌شود.
2- تمامى روش‌هاى يادگيرى فردى را در بر گرفته و براى هر يک فعاليت خاصى را تعيين مى‌کند.
3- به دانش‌آموزان امکان مى‌دهد با توجه به استعدادها و توانايى‌هاى خود حرکت کنند.
4- به دانش‌آموزان امکان مى‌دهد که در همه جا و در همه وقت به آموزش دسترسى داشته باشند.
5- سبب کاهش هزينه سفر و همچنين صرفه‌جويى در وقت افراد مى‌شود.
6- استفاده از شبکه جهانى اينترنت امکان دسترسى افراد به اطلاعات در اقصى نقاط جهان را فراهم مى‌کند.
7- به دانش‌آموزان امکان انتخاب مواد درسى متناسب با علايق و توانايى هاى خود و انجام تکاليف مربوط را مى‌دهد.
8- داراى تسهيلات کمکى بوده که بلافاصله در صورت نياز دانش‌آموزان، اطلاعات لازم را در اختيار وى مى‌گذارد.
9- دانش‌آموزان را با شبکه اينترنت آشنا مى‌سازد که جزء لوازم زندگى کارى آنها در حال حاضر شده است.
10- دانش‌آموزان مسئوليت يادگيرى را به عهده مى‌گيرند و از اين طريق اعتماد به نفس خود را افزايش مى‌دهند.
11- توانايى نوشتارى دانش‌آموزان به دليل نامه‌نگارى از طريق پست الکترونيک تقويت مى‌شود.
12- پاسخ سوالات به سرعت ارائه مى‌شود.
13- امکان انتقال دانش‌آموزان به بازار کار فراهم مى‌شود.
ب - معلمان
1- معلمان مى‌توانند با استفاده از منابع موجود بر روى شبکه جهانى اينترنت، مواد درسى مورد نظر خود را تهيه و تدوين کنند.
2- تبادل اطلاعات به مراتب سريعتر و موثرتر از انتقال اطلاعات در آموزش‌هاى از راه دور نوشتار محور است. با استفاده از امکانات چند رسانه‌اي، متون، تصاوير زنده، عکس و صدا به راحتى براى مخاطبان ارسال مى‌شود.
3- به معلمان امکان مى‌دهد که در همه جا و همه وقت به آموزش دسترسى داشته باشند.
4- معلمان مى‌توانند وقت خود را صرف فعاليت‌هاى آموزشى برتر نمايند به اين صورت که اطلاعات بنيادى را به صورت بسته‌هاى اطلاعاتى بر روى شبکه قرار دهند تا دانش‌آموزان از آنها استفاده کنند. به عوض آن که وقت ارزشمند کلاس صرف ارائه اين گونه اطلاعات شود.
5- امکان ثبت مکالمات وجود دارد تا بتوان در آينده نسبت به بررسى و ارزشيابى آنها اقدام کرد.
6- به دليل شرکت کيفى دانش‌آموزان در فعاليت‌هاى کلاسي، معلمان رضايتمندى بيشترى کسب خواهند کرد.
7- در هزينه‌هاى سفر و اقامت معلمان صرفه‌جويى مى‌شود.
8- معلمان به سادگى مى‌توانند با متخصصان ذيربط در ارتباط باشند.
9- معلمان رشته‌هاى مختلف مى‌توانند با يکديگر به تبادل نظر پرداخته و از منابع به صورت مشترک استفاده نمايند.
10- معلمان مجرب مى‌توانند تخصص خود را در اختيار مدارس مختلف قرار دهند.
11- معلمان مى‌توانند با توجه به نيازها و علايق دانش‌آموزان مطالب درسى را انتخاب نمايند.
ج - برنامه‌ريزان آموزشي
1- به سادگى مى‌توانند نکته‌هاى آموزشى را بيان کرده و نمايش دهند. به عنوان مثال مى‌توان با دقت به دانش‌آموزان نشان داد که چگونه وسيله‌اى را تعمير نمايند.
2- توزيع مواد درسى به صورت استاندارد صورت مى‌گيرد.
3- امکان اصلاح و ارتقاى مواد درسى وجود دارد.
4- مى‌توان با يک بار طراحى مدل، از آن براى دروس مختلف استفاده کرد.
5- اين امکان را فراهم مى‌سازد تا مواد درسي،تکاليف و امور مديريتى به صورت منظم و سازمان داده شده بر روى شبکه اعلام شوند.
د - مديران
1- امکان ارزشيابى مستمر و خودکار دانش‌آموزان را فراهم مى‌کند.
2- در هزينه ساخت مدارس و تجهيز آنها صرفه‌جويى مى‌شود.
3- رويکرد آموزشى اين امکان را فراهم مى‌سازد تا يادگيرى به صورت منظم و مستمر ادامه داشته باشد.
4- به مدارس اين امکان را مى‌دهد تا از تدريس و مواد آموزشى دبيران برتر استفاده کنند.
هـ والدين
1- تکاليف برنامه درسي، تقويت کاري، ميزان پيشرفت تحصيلى دانش‌آموزان و ديگر اقدام اطلاعاتى مهم را مى‌توان از طريق رايانه در اختيار والدين قرار داد.
2- معلمان و والدين مى‌توانند از طريق امکانات رايانه‌اى (به عنوان مثال پست الکترونيک) با يکديگر در تماس باشند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر