انقلاب اطلاعات و ارتباطات در حال شكل دهی مجدد جهان است و اینترنت در رأس این جریان قرار دارد. تأثیرات چند جانبه و شگرف اینترنت بر زندگی انسانها مبهوت كننده است و علی رغم تلاش های انجام شده جهت تعیین ابعاد كاربردی و تأثیر گذار آن، همچنین جنبه هایی از آن نامعلوم مانده است.
امروزه، اینترنت جایگاه ویژه ای در ساختار زندگی یافته است و كامپیوتر به عنوان یك وسیله اما با كاربردی متفاوت تر، متنوع تر و شخصی تر وارد فضای زندگی جوامع شده و عرصه زندگی اجتماعی را دچار تغییر و تحول كرده و روابط اجتماعی جدیدی با ویژگیهای نوین در جامعه حاكم می سازد.
دیگر اینترنت، ابزاری پیچیده نیست كه به وسیله دانشمندان استفاده شود بلكه شالود ه ای همه جا حاضر برای فعالیتهای روزمره عادی است.
در طول تاریخ تمدن بشری هرگز این حجم عظیم اطلاعات چنین ساده در دسترس این تعداد زیاد افراد نبوده است، آشكارترین نشانه این تغییر ازدیاد كامپیوترهای خانگی است كه برای جست و جوی اطلاعات موجود در اینترنت به كار می رود.
در چند سال اخیر كامپیوتر و اینترنت به تدریج تا حدی جای تلویزیون را گرفته است و احتمال می رود كه در آینده ای نزدیك نقشی عمده تر از تلویزیون را در زندگی جوامع و ارائه اطلاعات به ملتها ایفا كند.
ورود اینترنت به زندگی امروزی تحولات پایه ای را در زندگی مردم به وجود آورده است. كه برخی موارد اساسی و اصلی كاربرد اینترنت را می توان در موارد زیر دسته بندی كرد:
آموزش، ارتباطات، انتقال اطلاعات، سرگرمی، تجارت و...
با توجه به اینكه آموزش و فرهنگ از آن دسته حوزه هایی هستند كه معمولا، سریع تر از بقیه حوزه ها در معرض تغییرات جدید قرار می گیرند، در این فناوری نوین نیز عرضه و تقاضا در این زمینه بیشتر به چشم می خورد.
از سوی دیگر با توجه به اینكه این ابزار به دور از محدودیتهای رایج در ارتباطات حضوری، در دسترس می باشد، با ارائه آموزشهای مختلف، كاربران را با حقوق انسانی متعدد و با رویكردها و اهداف گوناگون آشنا كرده و در پی فرایند جهانی شدن، به گسترش نگرشهای جهانی و ایجاد درد مشترك، می پردازد، به این ترتیب خواسته های كاربران نیز شكل ویژه ای به خود گرفته و انتظارات نوینی را شكل داده است و اینها خود مبین وظیفه ما به عنوان مسلمانان ومدعیان مسلمانی است كه با توجه به اتكا به این ایدئولوژی و جهان بینی غنی كه در دسترس ما وجود دارد برای ارائه اطلاعات مورد نیاز به تشنگان و جویندگان راه حقیقت برخیزیم چرا كه، دیر زمانی است كه در گوشه و كنار جهان فریادهای عدالت طلبی و برابری حقوق انسانها و در پی آن، برابری حقوق زنان و مردان به گوش می رسد ومكاتب و نهضتهای مختلفی را شكل داده است، كه یكی از مهمترین و پرآوا زه ترین آنها در سالهای اخیر فمینیسم است كه جنبشی سازمان یافته برای دستیابی به حقوق زنان و یك ایدئولوژی برای دگرگونی جوامع است و هدف خود را نه تنها تحقق برابری حقوق زنان و مردان می داند، بلكه رؤیای دفع انواع تبعیض وستم نژادی را در سر می پروراند.
همه گرایشهایی كه زیر چتر گسترده این جنبش گرد آمده اند، بر این باورند كه: زنان با بی عدالتی و نابرابری روبرو شده اند و نیازمند یاری در جهت رفع این تبعیضها هستند، اما تحلیلهایی كه ارائه می دهند و برهمین پایه راهكارهایی كه پیشنهاد می دهند متفاوت است.
در دهه ۱۸۴۰. م، جنبش حقوق زنان در ایالات متحده امریكا ظهور كرد و به فعالیت در جهت تبیین جایگاه زن در جامعه امریكا پرداخت و دیری نپایید كه در پی آن جنبشهای مخلتفی از جمله جنبش فمینیسمهای لیبرال، ماركسیست، رادیكال، سوسیالیست، فرامدرن و... ظهور كردند كه هریك بر اساس دیدگاه طراحان آن در پی تعیین حقوق زنان و احقاق آن بوده و هستند در برخی از این نگرشهای تندروانه به مبارزه با مردان پرداخته شد و نقش همسری، مادری، فرزند پروری و... زیر سؤال رفت و نشانه های محدودیت در آزادیهای زنان نامیده شد ولی بعد از مدتی نگرش جدیدی ظهور كرد و در حالی كه رنگ و بویی حاكی از ندامت داشت به تغییر مكتب قبلی پرداخت و ایده هایی نوین را ابداع كرد.
اما علی رغم تمام تلاشهایی كه تا كنون انجام شده، شاهد موفقیتی كه مورد نظر طراحان این ایدئولوژیها باشد، نبوده ایم، نه به این معنا كه حركتی صورت نگرفته، بلكه بزرگترین دستاورد آنها كه طراحی و ارائه كنوانسیون حقوق زنان به كشورهای جهان است، خود حاوی نقاط ضعفی است كه نه تنها حقوق زنان را احقاق نمی كند بلكه تحت لوای برابری حقوق زن و مرد، چهره های متفاوت از زن ساخته و پرداخته و در حركتی ظالمانه، بدون داشتن چارچوبی قابل اتكا، زنان و به تبعیت از آنها، انسانیت را در مسیری كه خود از پایان آن بی اطلاع است سوق می دهد، كه اعتراض كشورهای اسلامی به این طرح (خصوصاً آنكه مراجع عظام در سال ۱۳۷۶ و۱۳۸۱ مكرراً تعارضات كنوانسیون با دیدگاه های اسلامی را متذكر شدند)، با مخالفت نسبت به آن، شاهدی بر این مدعاست كه آنها به تكیه گاهی كه قابل استمداد است دسترسی دارند. بنابراین كشورهای اسلامی نیز از تكاپو ننشسته و در پی بررسی و معرفی جایگاه زن در اسلام، اقدام به طراحی منشور حقوق زن در نظام اسلامی نموده اند. (احمدی۱۳۸۴،)
از آنجا كه دین اسلام دینی همه مكانی و همه زمانی است و از بدو ظهور خود به تأكید جایگاه ویژه ای برای زنان پرداخته، و تعیین جایگاه زن و حد و مرزهای انسانی زنان و مردان بر اساس این چارچوب منسجم فكری با مانعی مواجه نیست، گام مهم بعدی، معرفی این جایگاه معین، به افرادی است كه در پی كسب آن به جست و جو پرداخته اند.
بر طبق آنچه گفته شد دنیای امروز دنیای ارتباطات و تبادل اطلاعات است، در عصردیجیتال و فناوری كه افراد در منزل خود نشسته و با فشار كلیدهایی با شبكه های مختلف اطلاع رسانی مرتبط می شوند و پاسخ سؤالات خود را از اقصی نقاط جهان درمی یابند،- البته اگر پاسخ این سؤالات بدون غرض ورزی ارائه شده و از صحت كامل علمی و عینی برخوردار باشد- این فرایند اطلاع رسانی در مسیر اصلی خود قرار می گیرد و این در حالیست كه در پی رویكردهای ارائه شده گوناگون در زمینه حقوق و جایگاه زنان، ذهن افراد بشر در پی یافتن رویكرد و نگرشی است كه آزمون شده و تأیید دریافت كرده باشد و با زبانی ساده و رسا در اختیار آنها قرار گیرد. اما در بعد مسائل فرهنگی و با توجه به اهداف دیگر دولتها و ابرقدرتها نسبت به دین اسلام و ترس از عمومیت یافتن داده های رهگشای آن، وظیفه مسلمانان سنگین تر می شود و نیاز به بررسی راهكارهای اساسی در زمینه اطلاع رسانی و معرفی جایگاه زن در اسلام را تأیید می كند و از سویی عملكرد كامل اینترنت در امر اطلاع رسانی و توجه به محاسن آن، ما را بر آن می دارد تا با ارائه راهكارهایی جهت تعیین تأثیر اینترنت در معرفی جایگاه زن در اسلام به مسلمانان و سایر جهانیان به قدر نیاز خویش از این فناوری بهره مند شویم.
●جایگاه زن در اروپا در سیر تاریخ
در روم باستان زنان از حقوق اجتماعی برخوردار نبودند و از ارث نیز محروم بودند و پس از مرگ شوهر، مانند سایر اشیا به ورثه منتقل می شدند. رومیان با آنكه در قوانین و حقوق، پیشرفت كرده بودند، اما افكار عامه نسبت به زنان، متمایل به خشونت و سختگیری بود. در دموكراسی آتن، زنان با بردگان برابر بودند و حق رأی و مالكیت اقتصادی نداشتند. با سقوط امپراتور روم، فضای اجتماعی به تدریج تحت تأثیر آموزه های مسیحیت تلطیف شد. در قرنهای دهم و یازدهم میلادی، زنان آرام آرام وارد مسائل سیاسی، حكومتی و قضایی شدند. این دوره مقارن بود با ورود و نفوذ اسلام به اروپا، كه ره آورد عظیم این نفوذ، افزایش حرمت حقوق زن در جامعه و فرهنگ اروپا است. (تیموری، ۱۳۸۵)
در سده های سیزدهم و چهاردهم میلادی، ساختار اقتصادی و اجتماعی اروپا متحول شد و حقوق و حرمت زنان كاهش یافت. بیشترین دوران تهاجم به كرامت زن و حقوق مادی و معنوی او در غرب بعد از رنسانس بود. دورانی كه از آن به مرگ مدنی زن تعبیر شده است. اوج این تهاجمات در قرنهای پانزدهم و شانزدهم میلادی بود. در این دوران شاهد هستیم كه زنان خلاق در عرصه علم و هنر و ادبیات مجبورند تا آثارشان را به نامهای مردانه ارائه دهند. در قرنهای هفدهم و هجدهم میلادی كه با تشدید سكولاریزاسیون در اخلاق و فرهنگ، تمركز ثروت، مبادلات بردگان و فقیر شدن بخشی از بشریت همراه بود، شرافت انسان در اروپا، به میزان تولید كالا و پس اندازهای مادی او تنزل كرد. در این بین وضع زنان وخیم تر از مردان بود. تحولات رنسانس باعث خلق تفكرات الحادی و مادی، انسان مداری، فردگرایی و اومانیسم و... در اروپا شد و فرآیند این تحولات سبب خیزش زنان بود. (همان منبع)
كشورهایی كه از دایره پیشرفتهای علمی و تكنولوژیكی به دور مانده بودند متأثر از فریادهای سیاسی گشته با تغییرات متعددی مواجه شدند. اسلام و تاثرات آن نسل به نسل گشته و آثارمطلوب آن منتقل شد. جایگاه اولیه زن كه توسط اسلام تعیین گشته بود، در پی سوء استفاده و سوء تعبیرات روایان و مدعیان حكومتها متغیر و یا مخفی ماند، تا با رشد قدرتهای اسلامی و نیز گسترش فناوری و تكنولوژی و نیز تغییرات حكومتی و ظهور انقلاب اسلامی در ایران، مجددا به گردش در آمد.
●جایگاه زن در اسلام:
اگر انسان وارسته شد می تواند الگوی دیگر انسانها قرار گیرد. اگر مرد باشد الگوی مردم است نه مردان، واگر زن باشد باز الگوی مردم است نه زنان.
اسلام، زن را مانند مرد برخوردار از روح كامل انسانی و اراده و اختیار می داند و او را در مسیر تكامل كه هدف خلقت است می بیند و هر دو را در یك ردیف قرار داده و با خطاب یا ایّها النّاس و یا ایّها الّذین آمنوا مخاطب ساخته است. (آملی۱۳۸۰،)
قرآن كریم با این خطابش زن را كه در قعر ذلّت و پستی بود و از هرگونه حقوق فردی و اجتماعی خویش محروم بود، و به عنوان یك موجود ناقص كه فاقد روح و اراده و اختیار باشد معرّفی شد بود، به اوج عزّت و سرافرازی صعود داد و تاج افتخار كرّمنا بنی آدم را بر فرق او نهاد و او را همردیف با مرد انسان و خلیفهٔ اللّه فی الارض نامید.
قرآن كریم با این بیان بر تمام عقاید و باورهای جاهلی و ادیان تحریف شده كه زن را موجود وابسته و غیر مستقل ودر مرتبه پایین تر از مرد و طفیلی آن می دانستند بی اعتبار نموده و بر همه آنها خط بطلان كشید.
هر موجودی در جهان هستی جایگاه خاصی دارد كه معلول مرتبه وجودی وی و ویژگیهای خاص آن موجود می باشد. قوانین حاكم، ارزش وجودی، نحوه بهره دهی و بهره گیری، شیوه كار و حدود فعالیتهای یك موجود، وابسته به مرتبه وجودی و ویژگیهای خاص او و تعیین كننده جایگاه او در نظام هستی است. این مطلب را می توان به صورت قاعده ای كلی و سنتی تغییر ناپذیر تلقی كرد، به گونه ای كه خروج از این سنت و قاعده، افراط و غلو یا تفریط و خروج از حد تعادل است. (امین زاده۱۳۸۰،)●نیم نگاهی به وضعیت زنان در دنیای غرب
ایده تساوی همه جانبه زن و مرد، باعث شده كه جامعه غرب به یك جامعه تك جنسی مبدّل گردد، تا بدانجا كه زنان عملاً از زن بودن خود احساس تنفّر كرده و به تقلید از مردان بپردازند و تلاش كنند كه همگام با مردان نقشهایی را در جامعه عهده دار شوند كه پول و قدرت بیشتر در آنها نهفته است. این نظریه باعث شده كه زنان به كلّی وظایف اصلی خویش را فراموش كرده و در سازمانهای دولتی و یا تجاری به رقابت با مردان برخیزند و در این تكاپوی قدرت و پول و فریب در دنیای مادی آزادیهای واقعی خود را از دست داده و اسیر شعارهای آزادانه ظاهری، شوند كه آنها را به اسارات پیروی از پارادایم زمانه می كشاند اما امروز، در دنیای غربی نیز بسیاری از زنان از شعارهای آزادی و برابری فمینیستی بیزاری می جویند. یك خانم روزنامه نگار آمریكایی كه از طرفداران حقوق زن است، در این زمینه كتابی منتشر كرده و شرح حال خود را به رشته تحریر درآورده، می نویسد: «زنان آمریكایی با اشتغال در خارج از خانه و رقابت بی فایده با مردان، بزرگترین محبّت زندگی یعنی مادر شدن را از دست داده اند». او به زنان جهان توصیه می كند: «اگر می خواهید خانواده داشته و مادر باشید، به خود بپردازید».
از سوی دیگر یكی از رادیوهای معتبر انگلیس اعلام كرد: بر اساس آمارگیری روزنامه تایمز،شمار تازه مسلمانان انگلیس رقمی در حدود ۲۰ هزار نفر است كه اكثریت آنان را زنان انگلیسی تشكیل می دهند. در میان تازه مسلمانان آمریكایی نیز بیش از ۸۰% زن دیده می شود. به گفته زنان انگلیسی تازه مسلمان، ارزشهای اسلامی عمیقاً آنان را جذب كرده است.
گریز زنان از تمدّن غرب و پناه گرفتن آنان به اسلام، نمایانگر این واقعیت است كه امروزه برای انسانهای آگاه، خردورز و آرمانخواه از مرد و زن، فمینیسم غرب كه اوج ظهور و نمایش خود را ارائه داده، جلوه و جاذبه ای ندارد و كافیست اطلاعات دقیق و معتبری از اسلام واقعی و حدود و خواستهای آن ارائه شود تا هر قلب آگاه با یافتن مسیر زندگی دنیا و آخرت خود و بهره مندی از مواهب فردی و اجتماعی، جذب آن شود. چرا كه از آغاز، این دین مبین متناسب با خواستها و نیازهای روح بشر نازل گشت و بر مدعیان دینداری و مسلمانی است كه با روشنگری و تلاش در ارسال مرسلات اسلامی وظیفه خود را تمام كنند و به رضای مرضی دست یابند.
فرایند این تحولات، سبب خیزش زنان بود كه خواستار اعاده حیثیت و شرافت و حقوق تضییع شده خود بودند و این سرآغازی برای نگرش نوین و مجدد به جایگاه زن در دنیا گشت.
●رابطه اسلام، علم و تكنولوژی
اسلام به عنوان یك ایدئولوژی و مكتب فكری، تمام راههای سعادت انسانی را پیش بینی كرده و قابل استفاده می داند. از جمله نسبت به علم و علم آموزی نگاهی ویژه دارد و توصیه های موكدی كرده است، تا آنجا كه تحصیل علم ودانش را بر هر زن و مرد مسلمان لازم می داند و تحصیل علم را هر چند دشوار و حتی از بعد مسافت،دور تأكید می كند. اگر نگاهی دوباره به قرآن مجید داشته باشیم با دهها آیه روبرو خواهیم شد كه فریاد می زند افلا تعقلون و….. واینكه چرا عقل ورزی نمی كنید ودل به تفكر نمی سپارید و در زندگی شعور را سرلوحه اعمال خود قرار نمی دهید. به گونه ای كه آدمی احساس می كند تنها راه فلاح و رستگاری از كوچه های اندیشه، تعقل و تعلم می گذرد. برهمین اساس است كه دراسلام برای استمداد جامعه از علم به هر وسیله و روشی به دیده مثبت نگاه می شود.
پیشوایان دینی نیز از هرمجالی برای تشویق وترغیب پیروان خویش استفاده كرده اند. اگر بخواهیم برای حركت و تشویق مردم به سمت تعلم و تعقل در اسلام مثال بیاوریم به طور قطع كتابی قطور خواهد شد كه به عنوان خلاصه آنها بیان همین حدیث كافیست : اطلب العلم من المهد الی اللحد كه نسخه علم آموزی بشریت را به اندازه عمر او تعیین می كند وحتی مرزهای جغرافیایی راهم به رسمیت نمی شناسد وپیروان خویش را به فراگیری علم فرا می خواند حتی اگر علم در چین باشد. بالاتر از این، اسلام حتی مرزهای اعتقادی را نیز در هم می ریزد وامت را به علم آموزی می خواند حتی اگر نزد كافر باشد. (نگاه حوزه، ۱۳۸۱)
●اینترنت:
اینترنت شبكه ای گسترده و بی حد و مرزی از شبكه ها است كه توسط لینكهای زنده بین كامپیوترها ایجاد می شود. این شبكه دردهه ۱۹۶۰ تا ،۱۹۷۰ ابتدا پروژه ای بود كه وزارت دفاع آمریكا آن را انجام می داد و به آرپانت معروف شد. هدف اولیه آرپا نت ایجاد ارتباط بین ارتشیها بود كه به آسانی بتوان از بروز نقص و عدم عملكرد صحیح پرسنل نظامی آگاه شد.
از ۴۰ سال یا بیشتر از آن زمان، اینترنت دستخوش تحولات چشمگیر و عمدتاً غیرقابل پیش بینی بسیاری بوده است. فناوریهای دیجیتالی بسیاری، ابعاد فرهنگ چاپی را به چالش كشیده اند. اینترنت درحال تولید اشكال جدید اجتماعی شدن انسان و عملكردهای جدید فرهنگی و نیز متحول ساختن اشكال و عملكردهای قدیمی است. سرعت این تحول آنچنان بالا است كه بررسی كلی تحولات اغلب دشوار است. (محمدی۱۳۸۴،)
اینترنت مركب است از پیشوند اینتر و كلمه مخفف نت. اینتر در فرهنگ وبستر به معنی بین، در میان و امری كه بین چند چیز انجام می شود و نت در انگلیسی مخفف كلمه نتورك (Network) یا همان شبكه است. مانند اینترنشنال (International) یعنی بین المللی. بنابراین اینترنت به معنی ارتباط بین چند شبكه رایانه ای است.
گسترش استفاده از اینترنت به مراتب سریعتر از رسانه های دیگر بوده است و هر روزه شاهد افزایش آمار كاربران جهانی وایرانی اینترنت هستیم. به واقع اینترنت بزرگترین شبكه جهانی است كه اطلاعات را بدون هیچ محدودیت زمانی و مكانی در اختیار كاربران قرار می دهد، حال اگر این شبكه جهانی را در اندازه های یك سازمان كوچك كنیم، می شود اینترانت (Intranet )، و اگر تعدادی از سازمانها را به هم متصل كنیم می شود اكسترانت (Extranet ) كه این دو نوع شبكه از نظر زیربنایی یكی هستند.
اما از سال ۱۹۹۰ فرزندی خلف از اینترنت زاده شد و آن چیزی نبود جز (World Wide Web) كه مردمان جامعه اطلاعاتی او را www می نامند. این تارنمای جهانی در سال ۱۹۹۵ آمار ۹ میلیون نفری، در سال ۲۰۰۰ چیزی بالغ بر ۱۲۲ میلیون نفر و در سال ۲۰۰۳ حدود ۴۰۸ میلیون نفر را جزو كاربران خود به ثبت رسانده است. بی شك اینترنت هیجان انگیزترین و بزرگترین واژه عصر ارتباطات و اطلاعات است كه تأثیرات عمیق و شگرفی بر روی زندگی بشر داشته است كه بر هیچ كس پوشیده نیست، این شاهراه بزرگ اطلاعاتی محل تلاقی مغزها و كامپیوترهاست كه ساختار دانش بشر را تغییر داده است. آیا ساختار دانش، آموزش، اقتصاد، فرهنگ، قدرت و بسیاری از جنبه های زندگی عصر حاضر، در مسیر این بزرگراه اطلاعاتی تغییرات عمقی و اساسی نیافته است؟
●اما اتصال به این شبكه جهانی یا همان اینترنت چگونه ممكن است؟
به راحتی، یك كامپیوتر در منزل یا محل كارتان، یك مودم، یك خط تلفن و یك شماره كه ارتباط شما را با ISP مورد نظرتان برقرار كند.
اینترنت با ورود به عرصه های رسمی تر مانند ساختارآموزشی، سیاسی و اقتصادی واژه های جدیدی چون آموزش مجازی یا از راه دور، كتاب الكترونیك، دولت الكترونیك، بانكداری الكترونیك، تجارت الكترونیك، درمان الكترونیكی و صدها عبارت الكترونیكی دیگر را وارد گفتمان اجتماعی-اقتصادی- سیاسی دولتها و جوامع كرده است و كشورها را وادار كرده است تا تمامی هم و غم و برنامه ریزی خود را بر روی این برنامه ها بگذارند.
از زمان ظهور كامپیوترهای نسبتاً ارزان، عباراتی مانند فضای مجازی، جوامع مجازی، و شاهراه اطلاعاتی رواج یافته اند، گسترش آنچه می توان پدیده اینترنت نامید، آنچنان سریع و وسیع بود كه زبان مورد استفاده برای توصیف آن هنوز درحال تكامل است، امروزه دیگر استفاده از اینترنت را آنلاین بودن می نامیم و از پست الكترونیكی گرفته تا شركت در مباحثات چند نفره همزمان، كه هر روز بیش از دیروز مورد استفاده قرار می گیرد و تبدیل به اجزایی اززندگی روزمره می شوند، استفاده می كنیم. (اس. ای و مورگی. دی۱۹۹۸،)●آمار استفاده از اینترنت در ایران
زمینه اتصال به اینترنت، در آمریكا از هر ۲ نفر، یك نفر، در انگلیس، بیش از ۱۰ میلیون نفر و در كره، ۶۵ درصد ضریب نفوذ دارد، و به طور كلی، كشورهای صنعتی كه ۱۵ درصد مردم جهان را شامل می شوند، بیش از ۸۸ درصد كاربران اینترنتی را دارند. اما در كل، قاره آفریقا تنها یك میلیون نفر و به ازای هر ۲۵۰ نفر، یك نفر كاربر اینترنتی وجود دارد و هنوز ۹۸ درصد مردم آمریكای لاتین و ۹۹/۵ درصد مردم آفریقا و نیز ۹۸ درصد مردم آسیا از دسترسی به اینترنت محروماند و كشورهایی نیز وجود دارند كه كمتر از ۱۰ كامپیوتر متصل به اینترنت دارند، یا اصلاً به طوری كلی از این وسیله ارتباطی محروماند. (برای مثال بنگلادش، آنگولا، چاد، بروندی و... ). اما ایران با ضریب نفوذ ۳۰ درصدی تلفن ثابت و ۱۰ درصدی اینترنت جای بحث جدایی دارد. (سلطان علیزاده، ۱۳۸۳)
جدول زیر درصد استفاده كننده جمعیت كشورهای مختلف از اینترنت را تا پایان سال ۲۰۰۱ میلادی نشان می دهد. این كشورها شامل مهمترین كشورهای صنعتی و همینطور كشورهای هم منطقه ایران و خود ایران هستند. این جدول به صورت نزولی مرتب شده است.
در پایان سال ۲۰۰۴ میلادی، میزان پهنای باند كل كشور ایران در حدود ۵۲۰ مگابیت بر ثانیه بوده است كه از این میزان بیش از ۱۰۰ مگابیت آن بلا استفاده و بقیه آن به صورت تقریباً مساوی برای استفاده از اینترنت و تلفنهای اینترنتی تقسیم می شود. تعداد كاربرانی كه بیشتر از ماهی یكبار از اینترنت استفاده می كنند در حدود یك میلیون و دویست و پنجاه هزار نفر و تعداد افرادی كه برای حداقل یكبار از اینترنت استفاده كرده اند در حدود چهار میلیون و هشتصد هزار نفر بر آورد شده است.
در كنفرانس داوس در ژنو، «بیل گیتس» ادعاد كرد كه تا ده سال دیگر میزان استفاده كنندگان از اینترنت به ۵۰۰ میلیون نفر خواهد رسید. البته نباید از این نكته غافل شد كه رشد اینترنت شدیداً متوازن بوده است: حدود ۷۵ درصد رایانه های جهان در ایالات متحده واقع اند، و به دنبال آن اروپا و كشورهای دارای اقتصاد شكوفا قرار دارند. در كشورهای پردرآمد شمال، فقط ۳/۱ درصد جمعیت از اینترنت استفاده می كند؛ در حالی كه در كشورهای با درآمد پایین، فقط ۰/۰۰۰۲ درصد از جمعیت به این شبكه دسترسی دارند. این ارقام اتحادیه بین المللی مخابرات بوده كه در سال ۱۹۹۵ ارائه شده است. از طرف دیگر، در كشورهایی مانند ایران، اكثر كاربران اینترنت به بخشهای باریكی از اجتماع تعلق دارند. از اینرو، اینترنت به یك معنا ابزاری است كه در دست طبقه نخبگان قرار گرفته است.
واقعیت این است كه با توجه به اهمیت فزاینده فنآوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در بازار جهانی، كشورهای رو به توسعه نیاز به اتصال به شبكه هایی از قبیل اینترنت دارند تا از منزوی شدن احتراز و اجتناب كنند. (نقشینه۱۳۷۶،)
برخی از صاحبنظران در ایران بر این باور هستند كه نخستین تأثیر مستقیم گسترش شبكه اینترنت در كشور، بر روی سیستم آموزشی خواهد بود. بنابراین، بهره گیری مؤثر از اینترنت مستلزم داشتن حداقل بنیانهای جامع و پویای آموزشی است.
تأثیر اینترنت بر فرد: شرایط تكنولوژیكی به همراه جریانات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی فضایی باز برای ساخت شخصیتهایی به شیوهای نوین در هزاره سوم تولید می نماید چنانچه در تعارضی واضح با یافته های روانشناختی سنتی كودك دیروز، كه با دسترسی به خانواده و همسالان و نهایتاً مدرسه و جامعه اطراف خود، به تثبیت هویت برای خویش می پرداخت، امروز متأثر از این شاهراه ارتباطی و در تعاملاتی گسترده و بین فرهنگی در انتخاب هویتی كه بر اساس اطلاعات موجود در این اعجوبه زمان در اختیارش قرار می گیرد، مخیر است. بنابراین اینترنت، با توجه به اطلاعاتی كه در اختیار افراد قرار می دهد، به عنوان یكی از اعضای تأثیر گذار در شكل گیری ذهنیت افراد و نگرش آنها نسبت به جهان بینی و مكتب مورد نظرشان نقش ویژه ای ایفا می كند. در این عرصه چنانچه نیم نگاهی به آنچه در دنیا می گذرد انداختیم، گروه ها و مكاتب مختلف به استفاده از این ابزار، پرداخته و به تثبیت ادعای خود می پردازند. در این آشفته بازار استعماری و با هجمه های ابرقدرتهای جهانی كه هیچ دستاویزی از نگاهشان محفوظ نمی ماند و با تكیه به برتریشان در استفاده و كاربری از فناوری ارتباطات و اطلاعات، عده ای پیشدستی كرده و با پرداختن به شیوهای نوین و جذاب، خوانندگان این دنیای اطلاعاتی را جذب كرده و در شكل گیری شخصیت و تعیین نگرش و اهداف آنها به نفع خودشان، تأثیر می گذارند. از سوی دیگر تعبیر عمومی دموكراسی در ارائه اطلاعات، و نهایتاً بر عهده خود فرد قرار دادن تصمیم گیری، ما را بر آن می دارد تا با بهره گیری از این ابزار به ارائه اطلاعات مورد نظر پرداخته و این دنیای تشنه را سیراب كنیم.
●اینترنت، مثبت یا منفی؟!
با اقبال رو به فزونی استفاده از اینترنت وباور اینكه اینترنت نیز همچون پدیده های دیگر عصر جدید راه خود را پیموده و با توجه به امكانات بی سابقه ای كه دارد، به سرعت در حال گسترش است، اگر با توجه به آنچه ارائه شد، از چون و چرا و مجادله درباره اساس و فلسفه اینترنت صرف نظر كنیم و آنرا همچون رسانه های نوین، یك پدیده، با ویژگیهای خاص خودش بدانیم، ناگزیریم به تناسب موضوع مورد نظر، به جنبه های مثبت اینترنت بپردازیم كه مستقیم و غیرمستقیم بر روی سازمانها و كاربران تأثیر می گذارد و با پذیرش محاسن آن و آگاهی از معایب آن، با برنامه ریزی جهت به حداقل رساندن تأثیرات نامطلوب، به بهترین شكل با این پدیده مواجه شویم. آری اینترنت با تأثیری دو جانبه،هم در جهت مثبت و هم در جهت منفی عمل می كند،به طوری كه نسبت قابل توجهی از اطلاعات بر روی اینترنت از نوع پرونوگرافی است و آمار شگفت انگیزی ازسوء استفاده هایی در زمینه آموزش خلافكاری و نحوه استفاده از ابزارهای مربوط به آنها (در زمینه اعتیاد، سرقت، خودكشی و... ) را در بر دارد، تعدادی از زنان آسیا و پاسیفیك به وسیله اینترنت به سمت فساد سوق داده شده اند ولی از سوی دیگر، گفته می شود از این فناوریها به نحو مؤثری در تلاشهای جهانی جهت پایان بخشیدن به قاچاق انسان (حدود ۷۰۰ هزار زن و كودك هرساله قاچاق می شوند) استفاده شده است و از سوی دیگر از ابتدای سال ۱۹۹۵ از اینترنت برای ایجاد همكاری بین المللی، مذاكره و تبادل تجربیات برای خاتمه دادن به قاچاق زنان استفاده شده است. در مواردی هم از این فناوریها برای گردآوری اطلاعات در خصوص قاچاق، اطلاع رسانی عمومی در این زمینه و حتی رهایی زنان قاچاق شده و بازگردانیدن آنها از طریق فراهم نمودن آموزشهای شغلی، استفاده شده است.
اما از طرف دیگر با توجه به آنچه بابایی در تحقیقی (۱۳۷۹) بیان می دارد:
سازمانها (اعم از دولتی و خصوصی) كه از عمده ترین كاربران اینترنت هستند، دو دلیل عمده را برای توجیه ضرورت استفاده از اینترنت را مطرح می كنند؛
۱ـ این پدیده مجرای مناسبی برای انجام امور جاری، مانند مبادلات، ارتباطات دو و چند جانبه، و امور تجاری آنها است كه علاوه بر كاهش هزینه ها و نیاز به نیرو انسانی، در تسریع امور تأثیر غیرقابل انكاری دارد. دیگر آنكه اینترنت جایگاه بسیار مناسبی برای انتقال اطلاعات به اشكال مختلف و اطلاع رسانی است. به ویژه آنكه ارتباط با مشتریان و مخاطبین از این طریق بر بسیاری از اشكال دیگر ارتباط برتری دارد و
۲- كاربران اینترنت (بطور عام) اگر چه هنوز منابع اطلاعاتی، مجراهای انتقال اطلاعات و فرایندهای خارج از چارچوب اینترنت بخش اعظم نیازهای كاربران را تأمین می كند و شاید تا آیندهای نه چندان دور، جایگاه آنها حفظ خواهد شد؛ اما ارزیابی گرایش كنونی كاربران به اینترنت حاكی از آن است كه جایگاه این پدیده به عنوان یكی از مهمترین منابع اطلاعاتی و مجراهای ارتباط روز به روز مستحكم تر می شود. از این رو علیرغم معضلاتی كه هم اكنون در زمینه بهره برداری از اینترنت وجود دارد، چشم پوشی از آن به معنای از دست دادن امكانات اطلاعاتی وارتباطی است كه تأمین آنها از طرق دیگر یا میسر نیست و یا مستلزم صرف هزینه، نیروی انسانی و زمان فراوان است.
●چه باید كرد؟!
لازم است ضمن وضع مقررات حقوقی، آموزش، ایجاد زیرساختهای مناسب، تأمین منابع مالی و هزینه مشاركت سازمانها، گامهای اساسی در زمینه پوشش اطلاعاتی در اینترنت بر داشته شود و با اقدامهای مقتضی به فرهنگ سازی در برابر این ابزار بپردازیم. بدون تردید وجود منابع اطلاعاتی داخلی در اینترنت ثمراتی دارد كه تنها محدود به منافع سازمان نمی شود؛ بلكه تأمین نیازهای كاربران و نمایاندن توان علمی كشور از دیگر پیامدهای آن است.
نظر به امتیازات مثبت اینترنت و نیاز به متنوع سازی در ارتباطات جهانی، ورود اینترنت باید هشیارانه و با سیاستی دو گانه انجام گیرد:
۱- تسلط كامل به این پدیده در ابعاد فنی، اجتماعی، سیاسی و نظامی، به نحوی كه در كاوش، كسب و تحلیل اطلاعات، حداقل در ردیف كشورهای شمال مانند آلمان یا در ردیف كشورهای رو به توسعه ای مثل چین باشیم.
گسترش و دادن یارانه در رابطه با طراحی، توسعه و تحویل یك زیرساخت اطلاعاتی فراگیر كه در آن، شبكه اینترنت ملی به عنوان محمل عمل كند. در طراحی این محمل باید سعی شودكه راه حل های بومی از بعد نرم افزار، سخت افزار و دانش افزار توسعه و تحول یابد.
ورود هر گونه فنآوری اطلاعاتی از خارجی از مرزهای كشور بدون عنایت به تأثیر آن بر مسأله توسعه و بومی شدن آن در انطباق با شرایط خاص و واقعی كشور، نمی تواند اهداف مورد نظر سیاستگذاران را تضمین نماید.
▪اهداف اصلی اینترنت ملی عبارت اند از:
۱ـ تولید اطلاعات و دسترس پذیر كردن اطلاعات كشور؛
۲ـ پرورش و طراحی فرهنگ تولید، توزیع و استفاده از اطلاعات در كشور؛
۳ـ تأمین بستر اجرایی برای به دست آوردن راه حلی بومی به منظور تبدیل اطلاعات به كالایی قابل ارائه و فروش؛
۴ـ تربیت نیروی كارآمد اطلاع رسان و ایجاد مجموعه ای به منظور پرورش تخصص های مورد نیاز در یك جامعه اطلاعاتی؛
۵ـ ایجاد بستری برای توسعه و تبادل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و چنانچه هدف از اجرای این تحقیق می باشد،معرفی جایگاه زن در اسلام به تمام مردم دنیا با تسهیلاتی پس از ظهور پدیده «وب» در زمینه انتقال اطلاعات بر روی اینتر نت به وجود آمده است، گرایش به حضور در اینترنت و مشاركت در تبادل اطلاعات علمی و تجاری دچار تحولی اساسی شده است. حضور مراكز پژوهشی، دانشگاهها و سازمانهای تخصصی داخل كشور در اینترنت،- اگرچه چندان پر رنگ و مؤثر نیست- بدان معنا است كه صرف نظر از نكات منفی، اینترنت پدیده ای است كه می تواند در خدمت دانش، آگاهی و علم قرار گیرد. (بابایی۱۳۷۹،)
●اسلام و اینترنت:
لی شای اشپیگلمن(۲۰۰۰) در تحقیق با موضوع اسلام و اینترنت، تمام كشورهای اسلامی را به عنوان اعضای گروه مورد مطالعه در نظر گرفت و با این فرضیه كه اینترنت در كشورهای اسلامی متأثر از عقاید مذهبی است به تحقیق پرداخت و در نهایت و با توجه به این فرضیه كه اگر كشورهای مختلف با خصوصیات متفاوت، همگی رشد پایینی از اینترنت داشته باشند، دلیل منطقی آن می تواند وجه اشتراك آنها یعنی اسلام باشد، با ارائه آمار مربوط به توزیع مذهبی در كشورهای جهان:
از نقطه نظر تاریخی، پیامبر اسلام(ص) روشهای مختلفی را صبورانه برای آشنا كردن مردم و جوامع با دین نوین اسلام و داده های حیات بخش آن استفاده كرده و از وسایل ارتباط جمعی آنروز یعنی نامه نگاری برای اشاعه اسلام و داده های آن سود جسته است،حال آنكه با استفاده از اینترنت مسلمانان می توانند به پدیده ای مقرون به صرفه و سریع ترین روش ارائه دانش، اطلاعات و اخبار به بلیونها نفر دسترسی یابند و این خود مبین آن است كه در حال حاضر و با توجه به بروز شدن ابزارهای ارتباطی، اینترنت نیز قابل استفاده خواهد بود.●استفاده از اینترنت در معرفی جایگاه زن دراسلام
یكی از كاربردهای اینترنت برای اسلام ساخت فضای مجازی در قلمروی بی حد و مرز است.
جماعت مسلمان در سراسر دنیا پراكنده است. یكی از سهل الوصول ترین خدمات اینترنت برای اسلام، می تواند ایجاد یك جامعه یكپارچه برای تمامی مسلمانان باشد تا اطلاعاتشان را با هم شریك شوند، اطلاعات تخصصی دینی خود را ارئه داده و اطلاعات مورد نیاز خود را كسب كنند. (اشپیگلمن۲۰۰۰،)فناوری دیجیتالی و جامعه شبكه ای تغییر اساسی در ساختار زندگی امروز ایجاد كرده و افراد را از یك زندگی مصرفی به سوی زندگی ای سوق داده كه در آن می توانند به صورت فردی یا اشتراكی در ساختن چیزی با هم سهیم شوند، و در فرایند هم آفرینی شركت كنند. (همسبرگر۲۰۰۵،)در اینترنت مسلمانان می توانند اجتماعاتی بوجود آورند كه در جای دیگر امكان ایجاد آن دشوار است.
هنگامی كه به چگونگی تجارب افراد در قلمرو مجازی می اندیشیم، ناگزیر از تدوین اندیشه ای نسبت به واقعیت هستی شناختی فضای مجازی هستیم. از یكسو كامپیوتر نوعی ابزار و اینترنت سیستم حمل و نقل فیزیكی متصل، یعنی فضایی است كه می توانیم بیتها و بایتهای اطلاعات را مبادله كنیم و از سوی دیگر فضایی است سرشار از معانی ملموس اجتماعی و فرهنگی، شامل روابط اجتماعی و تأثیرات شگرف آن بر عواطف و احساسات كاربران، تا ایجاد ساختارهای ذهنی و شخصیتی و شكل گیری ایدئولوژیها و برنامه زندگی آنان در اقصی نقاط جهان، چرا كه در این فضای مجازی افراد از فرهنگها و بسترهای مختلف محیطی و اجتماعی، در فضایی لیبرال قرار گرفته، مجالی برای ارائه نظرات خود به دور از فشارهای محیطی می یابند وبستری مناسب برای رشد و ترقی ایجاد می شود.
ادیان الهی اذعان دارند« خوشبختی واقعی درون روح و جان ما قرار دارد» بنابراین به محض این كه افراد، بیش از پیش متوجه بهزیستی معنوی، ارزشهای اخلاقی و قابلیتهای احساسی خود شوند، می كوشند بنیانی استوار و عینی برای متمركز كردن خود بیابند.» (همان منبع)
كیفیت آزادی بخش اینترنت، كاربران را دعوت می كند تا به تفكر، تجربه، مباحثه و تعامل در فعالیتهای گروهی پرداخته و در نهایت خود واقعی خویش را از پس گفتمانها و پرس وجوها، در یك دایره اطلاعاتی به شعاع كره زمین شكل دهند.
در این فضای حاكی از آگاهی و آگاهی طلبی، با امواج نیازمند تكیه به مأمنی امن و قابل اعتماد، زنان و مردان زیادی در جای جای این كره خاكی در تلاشند و زن، این مادر بقا كه وظیفه زایش و فرزند پروری را بر عهده دارد، در پی فریادهای حزن آلود و گرفتار زنان در گوشه و كنار، در پی یافتن جایگاه خویش است. غافل از اینكه از بدو خلقت جایگاه ویژه خویش را دارا بوده و خداوند نه تنها به حقوق او اندیشیده، بلكه جایگاه ویژه مادری و فرزند پروری را مختص او گردانده و حدود حقوق و تكالیفش را معین نموده و چارچوبی قابل استفاده و استناد برای همگان مهیا كرده است، چنانچه در اسلام به روشنی بیان شده و در دسترس مسلمانان قرار گرفته است. آنچه در این مقال قابل بیان است نحوه ارئه آن به مردم جهان است، تا هر كس بنا بر نیاز خود از این خوان گسترده برچیند و بار خود بربندد.
●استفاده از اینترنت در معرفی جایگاه زن در اسلام
با توجه به محاسنی كه در ذیل می آید گامهای مستحكمی به سوی دست یابی به هدف بر خواهیم داشت:
▪در پی احساسات حاكی ازبی عدالتی و نابرابریهای موجود نسبت به زنان، آنها به دنبال راهكارهای اساسی برای رهایی از مشكلات زندگی خویش برآمده و به دنبال یك مكتب فكری مؤثر و توانمند هستند تا با تكیه بر آن از این مشكلات رهایی یابند. امروز دیگر علت اصلی اسلام آوردن زنان، ازدواج با یك مرد مسلمان نیست( org. iranwomen.www) بلكه جاذبه های واقعی اسلام، آنان را به دین آوری سوق می دهد. چنانچه به عقیده خانم فالوت كارشناسی كه به موضوع گرویدن زنان اروپایی به دین اسلام و دلایل آنان برای این كار می پردازد « این عمل زنان در واقع واكنشی است نسبت به تردیدهای اخلاقی جامعه غرب و حس تعلق، مراقبت، حمایت وسهیم بودن در امور كه با آشنایی با دین اسلام به آن دست یافته اند.»
▪ این موضوع كه فعالیتهای اجتماعی در اینترنت، برخلاف زندگی واقعی پیامدی دربر ندارد، منجر به از بین رفتن محدودیتهای افراد در بیان خواستها و نیازهای خویش گشته، ابراز عقاید، احساسات را به طور صادقانه هموار می كند.
▪ به جرأت می توان گفت كه اگر سیستمهای ارتباط كامپیوتری تنها یك تأثیر بر روی رفتار انسانها داشته است، این تأثیر بازدارندگی كمتر از بروز احساسات توسط كاربران است. (اس. دس و موگی. دی۱۹۹۸،) بنابراین میزان پذیرش نیز بیشترمی شود چرا كه هیچ تضاد، تعارض و غرض ورزی مجال ظهور نمی یابد.
▪قضاوت درباره دیگران در محیط اجتماعی مجازی، بدون استفاده از نشانه های حسی معمول انجام شده و این قضاوتها بدون قید و بندهای معمول- كه به واسطه نیاز به حفظ نظم اجتماعی تحمیل می شود- منتقل می شوند. ( هوانگ و آلسی۱۹۹۸،)
▪ افراد فرصت مغتنمی برای در میان گذاردن سؤالات و نیازهای خود با مرجعی قابل اعتماد می یابند و مسائلی مانند: سن، نژاد، جنسیت، موقعیت اجتماعی، قدرت و وجهه سیاسی و... كه به عنوان تفاوتهای میان افراد می تواند به عنوان مانع عمل كند، كمترین تأثیر را خواهد داشت.
▪ارتباط اینترنتی باعث گسترش محدوده شبكه های اجتماعی فرد شده و اجزای متنوع و جذابی را به این شبكه ها افزوده و باعث گسترش ارتباطات جویندگان، تازه مسلمان شدگان، مسلمانان و مراجع مطلع از مسائل دینی گشته، امنیت عاطفی و روانی آنان را نیز تضمین می كند.
▪عضویت در گروه،كه از طریق ارتباطات اینترنتی فراهم آمده، باعث هم حسی و باور اعتقادات مذهبی گشته، روند اطلاع رسانی را تسریع می كند.
▪ واقعیت نوشتاری بودن اطلاعات منجر به شكل گیری قابل مشاهده اطلاعات و در دسترس بودن دائمی آنها گشته، علاوه بر در دسترس دیگران بودن، تضمینی برای صحت داشتن آن فراهم می آورد. چراكه از یكسو، سایرین نیز می توانند در مراجعات بعدی خود از آنها سود جویند و از سوی دیگر، بازرسان موجود( كه در طرح مورد نظر محقق ارائه شد) می توانند آنها را بررسی كرده، نواقص احتمالی یا سوء استفاده ها را رفع نمایند.
▪جنبه فرا فردی كه در ارتباطات اینترنتی وجود دارد، این امكان را به كار بران می دهد كه در نحوه ابراز خود گزینشی تر عمل كنند و امكان ارائه بازخورد درتعاملات، احتمال اشتباه در دریافت اطلاعات را به حداقل رسانده، بازدهی را به حداكثر می رساند.
▪ارتباطات اینترنتی به افراد این فرصت را می دهند تا بدون حضور اجتماعی واقعی، شكلی از تماس اجتماعی را تجربه كنند. تفاوت مهم میان ارتباط اینترنتی با دیگر وسایل ارتباطی و اطلاع رسانی مانند تلفن، نامه و فكس،تلویزیون، روزنامه و... انتقال ارزشهای فرهنگی نوین جوامع مجازی اینترنتی است، و تأثیر آن در كشورهای غربی - كه بنا به تلاش دولتها تصویری غیر واقعی و تحریف شده از اسلام ساخته و پرداخته شده- این است كه فرد به دور از فریادهای نادرست و تحریفی، قادر است به مبادله اطلاعات بپردازد.
▪ میزان جذابیت سایت و اطلاعات موجود در آن منجر به افزایش كاربران می شود و این خود باعث جلب توجه سایرین گشته و جنبه تبلیغاتی نیز دربر دارد.
▪ از بعد حمایتی و كنترلی، ویژگی ارزشمند گروههای اینترنتی این است كه رئیس گروه یا مرجع مورد نظر كه به منظور این كار آموزش دیده است، می تواند به صورت یك ناظر حضور داشته باشد و بدون اعلام حضور خود فقط به خواندن یادداشتهای دیگران بپردازد و جهت برنامه ریزیهای آینده یا رفع نواقص موجود از نتایج تلاش وی استفاده شود.
▪ از طریق ارتباطات اینترنتی افراد می توانند بدون متحمل شدن هزینه های مادی یا اجتماعی - بدون پرداخت هزینه یا صرف زمان جهت انتقال به جایی دیگر- با یكدیگر ارتباط برقرار نمایند و از محاسن ارتباط بهره مند شوند.
▪شركت در این مباحثات سرنخهایی برای برنامه ریزیهای آینده ونیز تعیین نیاز مخاطبان فراهم می نماید تا بتوانیم از طریق خدمات جانبی نیازهای آنان را مرتفع نموده، بازدهی را افزایش دهیم. ( جامعه شناسان می توانند برروی ساختار گروه و جنبه های اعمال نفوذ سیاسی و فرهنگی مطالعه كنند، زبان شناسان یادداشتها را تحلیل كنند و مربیان، در تمام سطوح حوزه آموزش و اطلاع رسانی از راه دور را مورد مداقه قرار دهند)
▪حضور كارشناس(یا مربی) و كنترل كنندگان، متخصصان و... باعث می شود با دسترسی به نقاط ضعف، شناخت نیاز كاربران وآنچه باعث شكل گیری سوء تفاهمات گشته، با تدوین برنامه های مناسب به رفع نقاط ضعف بپردازیم و خدمات مناسب خود را، در اختیار كاربران قرار دهیم.
●●نتیجه گیری
نتایج كلی این پژوهش آشكار ساخت كه علیرغم موانع بسیار زنان گامهای بلندی برای دستیابی به ارتباطات الكترونیكی برداشته اند و از حمایت و تسهیلات ایجاد شده بوسیله برنامه های آموزشی استفاده برده اند. به نظر می آید كه افزایش ارتباطات و سهیم شدن در دانش توسط زنان نه تنها در جنوب و شرق اروپا، بلكه در جوامع دوردست در شرق و غرب باعث شده است كه دورنمای مشاركت اینترنتی زنان بهبود یافته و در جهت دنیای عادلانه تری برای زنان پیش برویم. از سوی دیگر نیاز رو به گسترش زنان در تمام دنیا به یافتن جایگاه واقعی و انسانی خود كه متكی بردیدگاهی مورد اعتماد باشد شوری عمومی در جهت بررسی نظریات مختلف ایجاد كرده و آنها را آماده پذیرش نموده است.
بنابراین اینك زمان آن رسیده است تا مسلمانان با نگرشی اسلامی بر این روند در حال حركت تأثیر گذاشته و نه تنها جایگاه زن در اسلام را كه به طور واضح مشخص و معین شده است، برای زنان مسلمان مطرح نمایند و رضایت خاطر و اتحاد آنان را افزایش دهند، بلكه آن را به عنوان مرجعی جهت مقابله با خواست جوامع غربی نسبت به جایگاه و حقوق زن ارائه دهند.
كسب موفقیت در استفاده از فضای مجازی در ایجاد نگرش مثبت در زمینه های مختلف از یك طرف و تأكید اسلام براستفاده از ابزارهای مؤثر بر علم آموزی،تأییدی است برای استفاده از این امكانات جهت دستیابی به اهداف اساسی انسان سازی با تكیه به مكتبی امن و مطمئن كه وظیفه داعیه داران مسلمانی است كه این مسیر را برای افرادی كه دراین موج علم آموزی قرار گرفته اند،هموار نمایند.
●پیشنهادات
راهكار مورد نظر نگارنده كه هدف ارائه این مقاله است، اطلاع رسانی هدفمند نامیده شده و عبارت است از: استفاده از فضاهای مجازی برای معرفی جایگاه زن در اسلام و ارائه خدمات حمایتی و كنترلی درپی آن.
▪« طراحی فضایی مجازی و آموزش گروه هایی حرفه ای و متخصص در علوم اسلامی جهت ارائه اطلاعات مربوط به جایگاه زن در اسلام
▪ طراحی فضای گفتمان گروهی برای تبادل اطلاعات و تسلط بر نیاز كاربران درزمینه جایگاه زن در اسلام
▪تعیین رئیس یا مربی گروه كه عملكرد گروه را كنترل و روند اطلاع رسانی هدفمند را كامل نماید.
▪ تربیت گروه هایی برای پیگیری و پاسخگویی به سؤالات كاربران
▪ ادامه ارتباط با كاربران جهت رفع ابهامات و سؤالات آنان به صورت انفرادی و از طریق پست الكترونیكی
▪ تربیت و تدارك گروه هایی برای بررسی مطالب سایتهای اطلاعاتی مربوط به معرفی اسلام و جایگاه زن در اسلام جهت جلوگیری از ارائه اطلاعات كذب
▪ نهایتاً گسترش ارتباطات و ارائه اطلاعات جذب كننده و اطلاع رسان دراین زمینه
▪برنامه ریزی و طراحی مسائل آموزشی و اطلاع رسانی از طریق اینترنت كه در پی عملكرد در فضای مجازی و تعیین مباحث مورد نیاز آموزشی تعیین می شود.
▪راه اندازی سایت های زنجیره ای كه اهداف برنامه ریزی شده و طبقه بندی شده مورد نظر را پوشش دهند.
▪ تخصیص مسئولیت مدیریت و كنترل عملكرد این زنجیره به گروهی خاص تا از موازی كاری پرهیزتمهیدات لازم در شرایط مقتضی صورت پذیرد.
امروزه، اینترنت جایگاه ویژه ای در ساختار زندگی یافته است و كامپیوتر به عنوان یك وسیله اما با كاربردی متفاوت تر، متنوع تر و شخصی تر وارد فضای زندگی جوامع شده و عرصه زندگی اجتماعی را دچار تغییر و تحول كرده و روابط اجتماعی جدیدی با ویژگیهای نوین در جامعه حاكم می سازد.
دیگر اینترنت، ابزاری پیچیده نیست كه به وسیله دانشمندان استفاده شود بلكه شالود ه ای همه جا حاضر برای فعالیتهای روزمره عادی است.
در طول تاریخ تمدن بشری هرگز این حجم عظیم اطلاعات چنین ساده در دسترس این تعداد زیاد افراد نبوده است، آشكارترین نشانه این تغییر ازدیاد كامپیوترهای خانگی است كه برای جست و جوی اطلاعات موجود در اینترنت به كار می رود.
در چند سال اخیر كامپیوتر و اینترنت به تدریج تا حدی جای تلویزیون را گرفته است و احتمال می رود كه در آینده ای نزدیك نقشی عمده تر از تلویزیون را در زندگی جوامع و ارائه اطلاعات به ملتها ایفا كند.
ورود اینترنت به زندگی امروزی تحولات پایه ای را در زندگی مردم به وجود آورده است. كه برخی موارد اساسی و اصلی كاربرد اینترنت را می توان در موارد زیر دسته بندی كرد:
آموزش، ارتباطات، انتقال اطلاعات، سرگرمی، تجارت و...
با توجه به اینكه آموزش و فرهنگ از آن دسته حوزه هایی هستند كه معمولا، سریع تر از بقیه حوزه ها در معرض تغییرات جدید قرار می گیرند، در این فناوری نوین نیز عرضه و تقاضا در این زمینه بیشتر به چشم می خورد.
از سوی دیگر با توجه به اینكه این ابزار به دور از محدودیتهای رایج در ارتباطات حضوری، در دسترس می باشد، با ارائه آموزشهای مختلف، كاربران را با حقوق انسانی متعدد و با رویكردها و اهداف گوناگون آشنا كرده و در پی فرایند جهانی شدن، به گسترش نگرشهای جهانی و ایجاد درد مشترك، می پردازد، به این ترتیب خواسته های كاربران نیز شكل ویژه ای به خود گرفته و انتظارات نوینی را شكل داده است و اینها خود مبین وظیفه ما به عنوان مسلمانان ومدعیان مسلمانی است كه با توجه به اتكا به این ایدئولوژی و جهان بینی غنی كه در دسترس ما وجود دارد برای ارائه اطلاعات مورد نیاز به تشنگان و جویندگان راه حقیقت برخیزیم چرا كه، دیر زمانی است كه در گوشه و كنار جهان فریادهای عدالت طلبی و برابری حقوق انسانها و در پی آن، برابری حقوق زنان و مردان به گوش می رسد ومكاتب و نهضتهای مختلفی را شكل داده است، كه یكی از مهمترین و پرآوا زه ترین آنها در سالهای اخیر فمینیسم است كه جنبشی سازمان یافته برای دستیابی به حقوق زنان و یك ایدئولوژی برای دگرگونی جوامع است و هدف خود را نه تنها تحقق برابری حقوق زنان و مردان می داند، بلكه رؤیای دفع انواع تبعیض وستم نژادی را در سر می پروراند.
همه گرایشهایی كه زیر چتر گسترده این جنبش گرد آمده اند، بر این باورند كه: زنان با بی عدالتی و نابرابری روبرو شده اند و نیازمند یاری در جهت رفع این تبعیضها هستند، اما تحلیلهایی كه ارائه می دهند و برهمین پایه راهكارهایی كه پیشنهاد می دهند متفاوت است.
در دهه ۱۸۴۰. م، جنبش حقوق زنان در ایالات متحده امریكا ظهور كرد و به فعالیت در جهت تبیین جایگاه زن در جامعه امریكا پرداخت و دیری نپایید كه در پی آن جنبشهای مخلتفی از جمله جنبش فمینیسمهای لیبرال، ماركسیست، رادیكال، سوسیالیست، فرامدرن و... ظهور كردند كه هریك بر اساس دیدگاه طراحان آن در پی تعیین حقوق زنان و احقاق آن بوده و هستند در برخی از این نگرشهای تندروانه به مبارزه با مردان پرداخته شد و نقش همسری، مادری، فرزند پروری و... زیر سؤال رفت و نشانه های محدودیت در آزادیهای زنان نامیده شد ولی بعد از مدتی نگرش جدیدی ظهور كرد و در حالی كه رنگ و بویی حاكی از ندامت داشت به تغییر مكتب قبلی پرداخت و ایده هایی نوین را ابداع كرد.
اما علی رغم تمام تلاشهایی كه تا كنون انجام شده، شاهد موفقیتی كه مورد نظر طراحان این ایدئولوژیها باشد، نبوده ایم، نه به این معنا كه حركتی صورت نگرفته، بلكه بزرگترین دستاورد آنها كه طراحی و ارائه كنوانسیون حقوق زنان به كشورهای جهان است، خود حاوی نقاط ضعفی است كه نه تنها حقوق زنان را احقاق نمی كند بلكه تحت لوای برابری حقوق زن و مرد، چهره های متفاوت از زن ساخته و پرداخته و در حركتی ظالمانه، بدون داشتن چارچوبی قابل اتكا، زنان و به تبعیت از آنها، انسانیت را در مسیری كه خود از پایان آن بی اطلاع است سوق می دهد، كه اعتراض كشورهای اسلامی به این طرح (خصوصاً آنكه مراجع عظام در سال ۱۳۷۶ و۱۳۸۱ مكرراً تعارضات كنوانسیون با دیدگاه های اسلامی را متذكر شدند)، با مخالفت نسبت به آن، شاهدی بر این مدعاست كه آنها به تكیه گاهی كه قابل استمداد است دسترسی دارند. بنابراین كشورهای اسلامی نیز از تكاپو ننشسته و در پی بررسی و معرفی جایگاه زن در اسلام، اقدام به طراحی منشور حقوق زن در نظام اسلامی نموده اند. (احمدی۱۳۸۴،)
از آنجا كه دین اسلام دینی همه مكانی و همه زمانی است و از بدو ظهور خود به تأكید جایگاه ویژه ای برای زنان پرداخته، و تعیین جایگاه زن و حد و مرزهای انسانی زنان و مردان بر اساس این چارچوب منسجم فكری با مانعی مواجه نیست، گام مهم بعدی، معرفی این جایگاه معین، به افرادی است كه در پی كسب آن به جست و جو پرداخته اند.
بر طبق آنچه گفته شد دنیای امروز دنیای ارتباطات و تبادل اطلاعات است، در عصردیجیتال و فناوری كه افراد در منزل خود نشسته و با فشار كلیدهایی با شبكه های مختلف اطلاع رسانی مرتبط می شوند و پاسخ سؤالات خود را از اقصی نقاط جهان درمی یابند،- البته اگر پاسخ این سؤالات بدون غرض ورزی ارائه شده و از صحت كامل علمی و عینی برخوردار باشد- این فرایند اطلاع رسانی در مسیر اصلی خود قرار می گیرد و این در حالیست كه در پی رویكردهای ارائه شده گوناگون در زمینه حقوق و جایگاه زنان، ذهن افراد بشر در پی یافتن رویكرد و نگرشی است كه آزمون شده و تأیید دریافت كرده باشد و با زبانی ساده و رسا در اختیار آنها قرار گیرد. اما در بعد مسائل فرهنگی و با توجه به اهداف دیگر دولتها و ابرقدرتها نسبت به دین اسلام و ترس از عمومیت یافتن داده های رهگشای آن، وظیفه مسلمانان سنگین تر می شود و نیاز به بررسی راهكارهای اساسی در زمینه اطلاع رسانی و معرفی جایگاه زن در اسلام را تأیید می كند و از سویی عملكرد كامل اینترنت در امر اطلاع رسانی و توجه به محاسن آن، ما را بر آن می دارد تا با ارائه راهكارهایی جهت تعیین تأثیر اینترنت در معرفی جایگاه زن در اسلام به مسلمانان و سایر جهانیان به قدر نیاز خویش از این فناوری بهره مند شویم.
●جایگاه زن در اروپا در سیر تاریخ
در روم باستان زنان از حقوق اجتماعی برخوردار نبودند و از ارث نیز محروم بودند و پس از مرگ شوهر، مانند سایر اشیا به ورثه منتقل می شدند. رومیان با آنكه در قوانین و حقوق، پیشرفت كرده بودند، اما افكار عامه نسبت به زنان، متمایل به خشونت و سختگیری بود. در دموكراسی آتن، زنان با بردگان برابر بودند و حق رأی و مالكیت اقتصادی نداشتند. با سقوط امپراتور روم، فضای اجتماعی به تدریج تحت تأثیر آموزه های مسیحیت تلطیف شد. در قرنهای دهم و یازدهم میلادی، زنان آرام آرام وارد مسائل سیاسی، حكومتی و قضایی شدند. این دوره مقارن بود با ورود و نفوذ اسلام به اروپا، كه ره آورد عظیم این نفوذ، افزایش حرمت حقوق زن در جامعه و فرهنگ اروپا است. (تیموری، ۱۳۸۵)
در سده های سیزدهم و چهاردهم میلادی، ساختار اقتصادی و اجتماعی اروپا متحول شد و حقوق و حرمت زنان كاهش یافت. بیشترین دوران تهاجم به كرامت زن و حقوق مادی و معنوی او در غرب بعد از رنسانس بود. دورانی كه از آن به مرگ مدنی زن تعبیر شده است. اوج این تهاجمات در قرنهای پانزدهم و شانزدهم میلادی بود. در این دوران شاهد هستیم كه زنان خلاق در عرصه علم و هنر و ادبیات مجبورند تا آثارشان را به نامهای مردانه ارائه دهند. در قرنهای هفدهم و هجدهم میلادی كه با تشدید سكولاریزاسیون در اخلاق و فرهنگ، تمركز ثروت، مبادلات بردگان و فقیر شدن بخشی از بشریت همراه بود، شرافت انسان در اروپا، به میزان تولید كالا و پس اندازهای مادی او تنزل كرد. در این بین وضع زنان وخیم تر از مردان بود. تحولات رنسانس باعث خلق تفكرات الحادی و مادی، انسان مداری، فردگرایی و اومانیسم و... در اروپا شد و فرآیند این تحولات سبب خیزش زنان بود. (همان منبع)
كشورهایی كه از دایره پیشرفتهای علمی و تكنولوژیكی به دور مانده بودند متأثر از فریادهای سیاسی گشته با تغییرات متعددی مواجه شدند. اسلام و تاثرات آن نسل به نسل گشته و آثارمطلوب آن منتقل شد. جایگاه اولیه زن كه توسط اسلام تعیین گشته بود، در پی سوء استفاده و سوء تعبیرات روایان و مدعیان حكومتها متغیر و یا مخفی ماند، تا با رشد قدرتهای اسلامی و نیز گسترش فناوری و تكنولوژی و نیز تغییرات حكومتی و ظهور انقلاب اسلامی در ایران، مجددا به گردش در آمد.
●جایگاه زن در اسلام:
اگر انسان وارسته شد می تواند الگوی دیگر انسانها قرار گیرد. اگر مرد باشد الگوی مردم است نه مردان، واگر زن باشد باز الگوی مردم است نه زنان.
اسلام، زن را مانند مرد برخوردار از روح كامل انسانی و اراده و اختیار می داند و او را در مسیر تكامل كه هدف خلقت است می بیند و هر دو را در یك ردیف قرار داده و با خطاب یا ایّها النّاس و یا ایّها الّذین آمنوا مخاطب ساخته است. (آملی۱۳۸۰،)
قرآن كریم با این خطابش زن را كه در قعر ذلّت و پستی بود و از هرگونه حقوق فردی و اجتماعی خویش محروم بود، و به عنوان یك موجود ناقص كه فاقد روح و اراده و اختیار باشد معرّفی شد بود، به اوج عزّت و سرافرازی صعود داد و تاج افتخار كرّمنا بنی آدم را بر فرق او نهاد و او را همردیف با مرد انسان و خلیفهٔ اللّه فی الارض نامید.
قرآن كریم با این بیان بر تمام عقاید و باورهای جاهلی و ادیان تحریف شده كه زن را موجود وابسته و غیر مستقل ودر مرتبه پایین تر از مرد و طفیلی آن می دانستند بی اعتبار نموده و بر همه آنها خط بطلان كشید.
هر موجودی در جهان هستی جایگاه خاصی دارد كه معلول مرتبه وجودی وی و ویژگیهای خاص آن موجود می باشد. قوانین حاكم، ارزش وجودی، نحوه بهره دهی و بهره گیری، شیوه كار و حدود فعالیتهای یك موجود، وابسته به مرتبه وجودی و ویژگیهای خاص او و تعیین كننده جایگاه او در نظام هستی است. این مطلب را می توان به صورت قاعده ای كلی و سنتی تغییر ناپذیر تلقی كرد، به گونه ای كه خروج از این سنت و قاعده، افراط و غلو یا تفریط و خروج از حد تعادل است. (امین زاده۱۳۸۰،)●نیم نگاهی به وضعیت زنان در دنیای غرب
ایده تساوی همه جانبه زن و مرد، باعث شده كه جامعه غرب به یك جامعه تك جنسی مبدّل گردد، تا بدانجا كه زنان عملاً از زن بودن خود احساس تنفّر كرده و به تقلید از مردان بپردازند و تلاش كنند كه همگام با مردان نقشهایی را در جامعه عهده دار شوند كه پول و قدرت بیشتر در آنها نهفته است. این نظریه باعث شده كه زنان به كلّی وظایف اصلی خویش را فراموش كرده و در سازمانهای دولتی و یا تجاری به رقابت با مردان برخیزند و در این تكاپوی قدرت و پول و فریب در دنیای مادی آزادیهای واقعی خود را از دست داده و اسیر شعارهای آزادانه ظاهری، شوند كه آنها را به اسارات پیروی از پارادایم زمانه می كشاند اما امروز، در دنیای غربی نیز بسیاری از زنان از شعارهای آزادی و برابری فمینیستی بیزاری می جویند. یك خانم روزنامه نگار آمریكایی كه از طرفداران حقوق زن است، در این زمینه كتابی منتشر كرده و شرح حال خود را به رشته تحریر درآورده، می نویسد: «زنان آمریكایی با اشتغال در خارج از خانه و رقابت بی فایده با مردان، بزرگترین محبّت زندگی یعنی مادر شدن را از دست داده اند». او به زنان جهان توصیه می كند: «اگر می خواهید خانواده داشته و مادر باشید، به خود بپردازید».
از سوی دیگر یكی از رادیوهای معتبر انگلیس اعلام كرد: بر اساس آمارگیری روزنامه تایمز،شمار تازه مسلمانان انگلیس رقمی در حدود ۲۰ هزار نفر است كه اكثریت آنان را زنان انگلیسی تشكیل می دهند. در میان تازه مسلمانان آمریكایی نیز بیش از ۸۰% زن دیده می شود. به گفته زنان انگلیسی تازه مسلمان، ارزشهای اسلامی عمیقاً آنان را جذب كرده است.
گریز زنان از تمدّن غرب و پناه گرفتن آنان به اسلام، نمایانگر این واقعیت است كه امروزه برای انسانهای آگاه، خردورز و آرمانخواه از مرد و زن، فمینیسم غرب كه اوج ظهور و نمایش خود را ارائه داده، جلوه و جاذبه ای ندارد و كافیست اطلاعات دقیق و معتبری از اسلام واقعی و حدود و خواستهای آن ارائه شود تا هر قلب آگاه با یافتن مسیر زندگی دنیا و آخرت خود و بهره مندی از مواهب فردی و اجتماعی، جذب آن شود. چرا كه از آغاز، این دین مبین متناسب با خواستها و نیازهای روح بشر نازل گشت و بر مدعیان دینداری و مسلمانی است كه با روشنگری و تلاش در ارسال مرسلات اسلامی وظیفه خود را تمام كنند و به رضای مرضی دست یابند.
فرایند این تحولات، سبب خیزش زنان بود كه خواستار اعاده حیثیت و شرافت و حقوق تضییع شده خود بودند و این سرآغازی برای نگرش نوین و مجدد به جایگاه زن در دنیا گشت.
●رابطه اسلام، علم و تكنولوژی
اسلام به عنوان یك ایدئولوژی و مكتب فكری، تمام راههای سعادت انسانی را پیش بینی كرده و قابل استفاده می داند. از جمله نسبت به علم و علم آموزی نگاهی ویژه دارد و توصیه های موكدی كرده است، تا آنجا كه تحصیل علم ودانش را بر هر زن و مرد مسلمان لازم می داند و تحصیل علم را هر چند دشوار و حتی از بعد مسافت،دور تأكید می كند. اگر نگاهی دوباره به قرآن مجید داشته باشیم با دهها آیه روبرو خواهیم شد كه فریاد می زند افلا تعقلون و….. واینكه چرا عقل ورزی نمی كنید ودل به تفكر نمی سپارید و در زندگی شعور را سرلوحه اعمال خود قرار نمی دهید. به گونه ای كه آدمی احساس می كند تنها راه فلاح و رستگاری از كوچه های اندیشه، تعقل و تعلم می گذرد. برهمین اساس است كه دراسلام برای استمداد جامعه از علم به هر وسیله و روشی به دیده مثبت نگاه می شود.
پیشوایان دینی نیز از هرمجالی برای تشویق وترغیب پیروان خویش استفاده كرده اند. اگر بخواهیم برای حركت و تشویق مردم به سمت تعلم و تعقل در اسلام مثال بیاوریم به طور قطع كتابی قطور خواهد شد كه به عنوان خلاصه آنها بیان همین حدیث كافیست : اطلب العلم من المهد الی اللحد كه نسخه علم آموزی بشریت را به اندازه عمر او تعیین می كند وحتی مرزهای جغرافیایی راهم به رسمیت نمی شناسد وپیروان خویش را به فراگیری علم فرا می خواند حتی اگر علم در چین باشد. بالاتر از این، اسلام حتی مرزهای اعتقادی را نیز در هم می ریزد وامت را به علم آموزی می خواند حتی اگر نزد كافر باشد. (نگاه حوزه، ۱۳۸۱)
●اینترنت:
اینترنت شبكه ای گسترده و بی حد و مرزی از شبكه ها است كه توسط لینكهای زنده بین كامپیوترها ایجاد می شود. این شبكه دردهه ۱۹۶۰ تا ،۱۹۷۰ ابتدا پروژه ای بود كه وزارت دفاع آمریكا آن را انجام می داد و به آرپانت معروف شد. هدف اولیه آرپا نت ایجاد ارتباط بین ارتشیها بود كه به آسانی بتوان از بروز نقص و عدم عملكرد صحیح پرسنل نظامی آگاه شد.
از ۴۰ سال یا بیشتر از آن زمان، اینترنت دستخوش تحولات چشمگیر و عمدتاً غیرقابل پیش بینی بسیاری بوده است. فناوریهای دیجیتالی بسیاری، ابعاد فرهنگ چاپی را به چالش كشیده اند. اینترنت درحال تولید اشكال جدید اجتماعی شدن انسان و عملكردهای جدید فرهنگی و نیز متحول ساختن اشكال و عملكردهای قدیمی است. سرعت این تحول آنچنان بالا است كه بررسی كلی تحولات اغلب دشوار است. (محمدی۱۳۸۴،)
اینترنت مركب است از پیشوند اینتر و كلمه مخفف نت. اینتر در فرهنگ وبستر به معنی بین، در میان و امری كه بین چند چیز انجام می شود و نت در انگلیسی مخفف كلمه نتورك (Network) یا همان شبكه است. مانند اینترنشنال (International) یعنی بین المللی. بنابراین اینترنت به معنی ارتباط بین چند شبكه رایانه ای است.
گسترش استفاده از اینترنت به مراتب سریعتر از رسانه های دیگر بوده است و هر روزه شاهد افزایش آمار كاربران جهانی وایرانی اینترنت هستیم. به واقع اینترنت بزرگترین شبكه جهانی است كه اطلاعات را بدون هیچ محدودیت زمانی و مكانی در اختیار كاربران قرار می دهد، حال اگر این شبكه جهانی را در اندازه های یك سازمان كوچك كنیم، می شود اینترانت (Intranet )، و اگر تعدادی از سازمانها را به هم متصل كنیم می شود اكسترانت (Extranet ) كه این دو نوع شبكه از نظر زیربنایی یكی هستند.
اما از سال ۱۹۹۰ فرزندی خلف از اینترنت زاده شد و آن چیزی نبود جز (World Wide Web) كه مردمان جامعه اطلاعاتی او را www می نامند. این تارنمای جهانی در سال ۱۹۹۵ آمار ۹ میلیون نفری، در سال ۲۰۰۰ چیزی بالغ بر ۱۲۲ میلیون نفر و در سال ۲۰۰۳ حدود ۴۰۸ میلیون نفر را جزو كاربران خود به ثبت رسانده است. بی شك اینترنت هیجان انگیزترین و بزرگترین واژه عصر ارتباطات و اطلاعات است كه تأثیرات عمیق و شگرفی بر روی زندگی بشر داشته است كه بر هیچ كس پوشیده نیست، این شاهراه بزرگ اطلاعاتی محل تلاقی مغزها و كامپیوترهاست كه ساختار دانش بشر را تغییر داده است. آیا ساختار دانش، آموزش، اقتصاد، فرهنگ، قدرت و بسیاری از جنبه های زندگی عصر حاضر، در مسیر این بزرگراه اطلاعاتی تغییرات عمقی و اساسی نیافته است؟
●اما اتصال به این شبكه جهانی یا همان اینترنت چگونه ممكن است؟
به راحتی، یك كامپیوتر در منزل یا محل كارتان، یك مودم، یك خط تلفن و یك شماره كه ارتباط شما را با ISP مورد نظرتان برقرار كند.
اینترنت با ورود به عرصه های رسمی تر مانند ساختارآموزشی، سیاسی و اقتصادی واژه های جدیدی چون آموزش مجازی یا از راه دور، كتاب الكترونیك، دولت الكترونیك، بانكداری الكترونیك، تجارت الكترونیك، درمان الكترونیكی و صدها عبارت الكترونیكی دیگر را وارد گفتمان اجتماعی-اقتصادی- سیاسی دولتها و جوامع كرده است و كشورها را وادار كرده است تا تمامی هم و غم و برنامه ریزی خود را بر روی این برنامه ها بگذارند.
از زمان ظهور كامپیوترهای نسبتاً ارزان، عباراتی مانند فضای مجازی، جوامع مجازی، و شاهراه اطلاعاتی رواج یافته اند، گسترش آنچه می توان پدیده اینترنت نامید، آنچنان سریع و وسیع بود كه زبان مورد استفاده برای توصیف آن هنوز درحال تكامل است، امروزه دیگر استفاده از اینترنت را آنلاین بودن می نامیم و از پست الكترونیكی گرفته تا شركت در مباحثات چند نفره همزمان، كه هر روز بیش از دیروز مورد استفاده قرار می گیرد و تبدیل به اجزایی اززندگی روزمره می شوند، استفاده می كنیم. (اس. ای و مورگی. دی۱۹۹۸،)●آمار استفاده از اینترنت در ایران
زمینه اتصال به اینترنت، در آمریكا از هر ۲ نفر، یك نفر، در انگلیس، بیش از ۱۰ میلیون نفر و در كره، ۶۵ درصد ضریب نفوذ دارد، و به طور كلی، كشورهای صنعتی كه ۱۵ درصد مردم جهان را شامل می شوند، بیش از ۸۸ درصد كاربران اینترنتی را دارند. اما در كل، قاره آفریقا تنها یك میلیون نفر و به ازای هر ۲۵۰ نفر، یك نفر كاربر اینترنتی وجود دارد و هنوز ۹۸ درصد مردم آمریكای لاتین و ۹۹/۵ درصد مردم آفریقا و نیز ۹۸ درصد مردم آسیا از دسترسی به اینترنت محروماند و كشورهایی نیز وجود دارند كه كمتر از ۱۰ كامپیوتر متصل به اینترنت دارند، یا اصلاً به طوری كلی از این وسیله ارتباطی محروماند. (برای مثال بنگلادش، آنگولا، چاد، بروندی و... ). اما ایران با ضریب نفوذ ۳۰ درصدی تلفن ثابت و ۱۰ درصدی اینترنت جای بحث جدایی دارد. (سلطان علیزاده، ۱۳۸۳)
جدول زیر درصد استفاده كننده جمعیت كشورهای مختلف از اینترنت را تا پایان سال ۲۰۰۱ میلادی نشان می دهد. این كشورها شامل مهمترین كشورهای صنعتی و همینطور كشورهای هم منطقه ایران و خود ایران هستند. این جدول به صورت نزولی مرتب شده است.
در پایان سال ۲۰۰۴ میلادی، میزان پهنای باند كل كشور ایران در حدود ۵۲۰ مگابیت بر ثانیه بوده است كه از این میزان بیش از ۱۰۰ مگابیت آن بلا استفاده و بقیه آن به صورت تقریباً مساوی برای استفاده از اینترنت و تلفنهای اینترنتی تقسیم می شود. تعداد كاربرانی كه بیشتر از ماهی یكبار از اینترنت استفاده می كنند در حدود یك میلیون و دویست و پنجاه هزار نفر و تعداد افرادی كه برای حداقل یكبار از اینترنت استفاده كرده اند در حدود چهار میلیون و هشتصد هزار نفر بر آورد شده است.
در كنفرانس داوس در ژنو، «بیل گیتس» ادعاد كرد كه تا ده سال دیگر میزان استفاده كنندگان از اینترنت به ۵۰۰ میلیون نفر خواهد رسید. البته نباید از این نكته غافل شد كه رشد اینترنت شدیداً متوازن بوده است: حدود ۷۵ درصد رایانه های جهان در ایالات متحده واقع اند، و به دنبال آن اروپا و كشورهای دارای اقتصاد شكوفا قرار دارند. در كشورهای پردرآمد شمال، فقط ۳/۱ درصد جمعیت از اینترنت استفاده می كند؛ در حالی كه در كشورهای با درآمد پایین، فقط ۰/۰۰۰۲ درصد از جمعیت به این شبكه دسترسی دارند. این ارقام اتحادیه بین المللی مخابرات بوده كه در سال ۱۹۹۵ ارائه شده است. از طرف دیگر، در كشورهایی مانند ایران، اكثر كاربران اینترنت به بخشهای باریكی از اجتماع تعلق دارند. از اینرو، اینترنت به یك معنا ابزاری است كه در دست طبقه نخبگان قرار گرفته است.
واقعیت این است كه با توجه به اهمیت فزاینده فنآوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در بازار جهانی، كشورهای رو به توسعه نیاز به اتصال به شبكه هایی از قبیل اینترنت دارند تا از منزوی شدن احتراز و اجتناب كنند. (نقشینه۱۳۷۶،)
برخی از صاحبنظران در ایران بر این باور هستند كه نخستین تأثیر مستقیم گسترش شبكه اینترنت در كشور، بر روی سیستم آموزشی خواهد بود. بنابراین، بهره گیری مؤثر از اینترنت مستلزم داشتن حداقل بنیانهای جامع و پویای آموزشی است.
تأثیر اینترنت بر فرد: شرایط تكنولوژیكی به همراه جریانات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی فضایی باز برای ساخت شخصیتهایی به شیوهای نوین در هزاره سوم تولید می نماید چنانچه در تعارضی واضح با یافته های روانشناختی سنتی كودك دیروز، كه با دسترسی به خانواده و همسالان و نهایتاً مدرسه و جامعه اطراف خود، به تثبیت هویت برای خویش می پرداخت، امروز متأثر از این شاهراه ارتباطی و در تعاملاتی گسترده و بین فرهنگی در انتخاب هویتی كه بر اساس اطلاعات موجود در این اعجوبه زمان در اختیارش قرار می گیرد، مخیر است. بنابراین اینترنت، با توجه به اطلاعاتی كه در اختیار افراد قرار می دهد، به عنوان یكی از اعضای تأثیر گذار در شكل گیری ذهنیت افراد و نگرش آنها نسبت به جهان بینی و مكتب مورد نظرشان نقش ویژه ای ایفا می كند. در این عرصه چنانچه نیم نگاهی به آنچه در دنیا می گذرد انداختیم، گروه ها و مكاتب مختلف به استفاده از این ابزار، پرداخته و به تثبیت ادعای خود می پردازند. در این آشفته بازار استعماری و با هجمه های ابرقدرتهای جهانی كه هیچ دستاویزی از نگاهشان محفوظ نمی ماند و با تكیه به برتریشان در استفاده و كاربری از فناوری ارتباطات و اطلاعات، عده ای پیشدستی كرده و با پرداختن به شیوهای نوین و جذاب، خوانندگان این دنیای اطلاعاتی را جذب كرده و در شكل گیری شخصیت و تعیین نگرش و اهداف آنها به نفع خودشان، تأثیر می گذارند. از سوی دیگر تعبیر عمومی دموكراسی در ارائه اطلاعات، و نهایتاً بر عهده خود فرد قرار دادن تصمیم گیری، ما را بر آن می دارد تا با بهره گیری از این ابزار به ارائه اطلاعات مورد نظر پرداخته و این دنیای تشنه را سیراب كنیم.
●اینترنت، مثبت یا منفی؟!
با اقبال رو به فزونی استفاده از اینترنت وباور اینكه اینترنت نیز همچون پدیده های دیگر عصر جدید راه خود را پیموده و با توجه به امكانات بی سابقه ای كه دارد، به سرعت در حال گسترش است، اگر با توجه به آنچه ارائه شد، از چون و چرا و مجادله درباره اساس و فلسفه اینترنت صرف نظر كنیم و آنرا همچون رسانه های نوین، یك پدیده، با ویژگیهای خاص خودش بدانیم، ناگزیریم به تناسب موضوع مورد نظر، به جنبه های مثبت اینترنت بپردازیم كه مستقیم و غیرمستقیم بر روی سازمانها و كاربران تأثیر می گذارد و با پذیرش محاسن آن و آگاهی از معایب آن، با برنامه ریزی جهت به حداقل رساندن تأثیرات نامطلوب، به بهترین شكل با این پدیده مواجه شویم. آری اینترنت با تأثیری دو جانبه،هم در جهت مثبت و هم در جهت منفی عمل می كند،به طوری كه نسبت قابل توجهی از اطلاعات بر روی اینترنت از نوع پرونوگرافی است و آمار شگفت انگیزی ازسوء استفاده هایی در زمینه آموزش خلافكاری و نحوه استفاده از ابزارهای مربوط به آنها (در زمینه اعتیاد، سرقت، خودكشی و... ) را در بر دارد، تعدادی از زنان آسیا و پاسیفیك به وسیله اینترنت به سمت فساد سوق داده شده اند ولی از سوی دیگر، گفته می شود از این فناوریها به نحو مؤثری در تلاشهای جهانی جهت پایان بخشیدن به قاچاق انسان (حدود ۷۰۰ هزار زن و كودك هرساله قاچاق می شوند) استفاده شده است و از سوی دیگر از ابتدای سال ۱۹۹۵ از اینترنت برای ایجاد همكاری بین المللی، مذاكره و تبادل تجربیات برای خاتمه دادن به قاچاق زنان استفاده شده است. در مواردی هم از این فناوریها برای گردآوری اطلاعات در خصوص قاچاق، اطلاع رسانی عمومی در این زمینه و حتی رهایی زنان قاچاق شده و بازگردانیدن آنها از طریق فراهم نمودن آموزشهای شغلی، استفاده شده است.
اما از طرف دیگر با توجه به آنچه بابایی در تحقیقی (۱۳۷۹) بیان می دارد:
سازمانها (اعم از دولتی و خصوصی) كه از عمده ترین كاربران اینترنت هستند، دو دلیل عمده را برای توجیه ضرورت استفاده از اینترنت را مطرح می كنند؛
۱ـ این پدیده مجرای مناسبی برای انجام امور جاری، مانند مبادلات، ارتباطات دو و چند جانبه، و امور تجاری آنها است كه علاوه بر كاهش هزینه ها و نیاز به نیرو انسانی، در تسریع امور تأثیر غیرقابل انكاری دارد. دیگر آنكه اینترنت جایگاه بسیار مناسبی برای انتقال اطلاعات به اشكال مختلف و اطلاع رسانی است. به ویژه آنكه ارتباط با مشتریان و مخاطبین از این طریق بر بسیاری از اشكال دیگر ارتباط برتری دارد و
۲- كاربران اینترنت (بطور عام) اگر چه هنوز منابع اطلاعاتی، مجراهای انتقال اطلاعات و فرایندهای خارج از چارچوب اینترنت بخش اعظم نیازهای كاربران را تأمین می كند و شاید تا آیندهای نه چندان دور، جایگاه آنها حفظ خواهد شد؛ اما ارزیابی گرایش كنونی كاربران به اینترنت حاكی از آن است كه جایگاه این پدیده به عنوان یكی از مهمترین منابع اطلاعاتی و مجراهای ارتباط روز به روز مستحكم تر می شود. از این رو علیرغم معضلاتی كه هم اكنون در زمینه بهره برداری از اینترنت وجود دارد، چشم پوشی از آن به معنای از دست دادن امكانات اطلاعاتی وارتباطی است كه تأمین آنها از طرق دیگر یا میسر نیست و یا مستلزم صرف هزینه، نیروی انسانی و زمان فراوان است.
●چه باید كرد؟!
لازم است ضمن وضع مقررات حقوقی، آموزش، ایجاد زیرساختهای مناسب، تأمین منابع مالی و هزینه مشاركت سازمانها، گامهای اساسی در زمینه پوشش اطلاعاتی در اینترنت بر داشته شود و با اقدامهای مقتضی به فرهنگ سازی در برابر این ابزار بپردازیم. بدون تردید وجود منابع اطلاعاتی داخلی در اینترنت ثمراتی دارد كه تنها محدود به منافع سازمان نمی شود؛ بلكه تأمین نیازهای كاربران و نمایاندن توان علمی كشور از دیگر پیامدهای آن است.
نظر به امتیازات مثبت اینترنت و نیاز به متنوع سازی در ارتباطات جهانی، ورود اینترنت باید هشیارانه و با سیاستی دو گانه انجام گیرد:
۱- تسلط كامل به این پدیده در ابعاد فنی، اجتماعی، سیاسی و نظامی، به نحوی كه در كاوش، كسب و تحلیل اطلاعات، حداقل در ردیف كشورهای شمال مانند آلمان یا در ردیف كشورهای رو به توسعه ای مثل چین باشیم.
گسترش و دادن یارانه در رابطه با طراحی، توسعه و تحویل یك زیرساخت اطلاعاتی فراگیر كه در آن، شبكه اینترنت ملی به عنوان محمل عمل كند. در طراحی این محمل باید سعی شودكه راه حل های بومی از بعد نرم افزار، سخت افزار و دانش افزار توسعه و تحول یابد.
ورود هر گونه فنآوری اطلاعاتی از خارجی از مرزهای كشور بدون عنایت به تأثیر آن بر مسأله توسعه و بومی شدن آن در انطباق با شرایط خاص و واقعی كشور، نمی تواند اهداف مورد نظر سیاستگذاران را تضمین نماید.
▪اهداف اصلی اینترنت ملی عبارت اند از:
۱ـ تولید اطلاعات و دسترس پذیر كردن اطلاعات كشور؛
۲ـ پرورش و طراحی فرهنگ تولید، توزیع و استفاده از اطلاعات در كشور؛
۳ـ تأمین بستر اجرایی برای به دست آوردن راه حلی بومی به منظور تبدیل اطلاعات به كالایی قابل ارائه و فروش؛
۴ـ تربیت نیروی كارآمد اطلاع رسان و ایجاد مجموعه ای به منظور پرورش تخصص های مورد نیاز در یك جامعه اطلاعاتی؛
۵ـ ایجاد بستری برای توسعه و تبادل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و چنانچه هدف از اجرای این تحقیق می باشد،معرفی جایگاه زن در اسلام به تمام مردم دنیا با تسهیلاتی پس از ظهور پدیده «وب» در زمینه انتقال اطلاعات بر روی اینتر نت به وجود آمده است، گرایش به حضور در اینترنت و مشاركت در تبادل اطلاعات علمی و تجاری دچار تحولی اساسی شده است. حضور مراكز پژوهشی، دانشگاهها و سازمانهای تخصصی داخل كشور در اینترنت،- اگرچه چندان پر رنگ و مؤثر نیست- بدان معنا است كه صرف نظر از نكات منفی، اینترنت پدیده ای است كه می تواند در خدمت دانش، آگاهی و علم قرار گیرد. (بابایی۱۳۷۹،)
●اسلام و اینترنت:
لی شای اشپیگلمن(۲۰۰۰) در تحقیق با موضوع اسلام و اینترنت، تمام كشورهای اسلامی را به عنوان اعضای گروه مورد مطالعه در نظر گرفت و با این فرضیه كه اینترنت در كشورهای اسلامی متأثر از عقاید مذهبی است به تحقیق پرداخت و در نهایت و با توجه به این فرضیه كه اگر كشورهای مختلف با خصوصیات متفاوت، همگی رشد پایینی از اینترنت داشته باشند، دلیل منطقی آن می تواند وجه اشتراك آنها یعنی اسلام باشد، با ارائه آمار مربوط به توزیع مذهبی در كشورهای جهان:
از نقطه نظر تاریخی، پیامبر اسلام(ص) روشهای مختلفی را صبورانه برای آشنا كردن مردم و جوامع با دین نوین اسلام و داده های حیات بخش آن استفاده كرده و از وسایل ارتباط جمعی آنروز یعنی نامه نگاری برای اشاعه اسلام و داده های آن سود جسته است،حال آنكه با استفاده از اینترنت مسلمانان می توانند به پدیده ای مقرون به صرفه و سریع ترین روش ارائه دانش، اطلاعات و اخبار به بلیونها نفر دسترسی یابند و این خود مبین آن است كه در حال حاضر و با توجه به بروز شدن ابزارهای ارتباطی، اینترنت نیز قابل استفاده خواهد بود.●استفاده از اینترنت در معرفی جایگاه زن دراسلام
یكی از كاربردهای اینترنت برای اسلام ساخت فضای مجازی در قلمروی بی حد و مرز است.
جماعت مسلمان در سراسر دنیا پراكنده است. یكی از سهل الوصول ترین خدمات اینترنت برای اسلام، می تواند ایجاد یك جامعه یكپارچه برای تمامی مسلمانان باشد تا اطلاعاتشان را با هم شریك شوند، اطلاعات تخصصی دینی خود را ارئه داده و اطلاعات مورد نیاز خود را كسب كنند. (اشپیگلمن۲۰۰۰،)فناوری دیجیتالی و جامعه شبكه ای تغییر اساسی در ساختار زندگی امروز ایجاد كرده و افراد را از یك زندگی مصرفی به سوی زندگی ای سوق داده كه در آن می توانند به صورت فردی یا اشتراكی در ساختن چیزی با هم سهیم شوند، و در فرایند هم آفرینی شركت كنند. (همسبرگر۲۰۰۵،)در اینترنت مسلمانان می توانند اجتماعاتی بوجود آورند كه در جای دیگر امكان ایجاد آن دشوار است.
هنگامی كه به چگونگی تجارب افراد در قلمرو مجازی می اندیشیم، ناگزیر از تدوین اندیشه ای نسبت به واقعیت هستی شناختی فضای مجازی هستیم. از یكسو كامپیوتر نوعی ابزار و اینترنت سیستم حمل و نقل فیزیكی متصل، یعنی فضایی است كه می توانیم بیتها و بایتهای اطلاعات را مبادله كنیم و از سوی دیگر فضایی است سرشار از معانی ملموس اجتماعی و فرهنگی، شامل روابط اجتماعی و تأثیرات شگرف آن بر عواطف و احساسات كاربران، تا ایجاد ساختارهای ذهنی و شخصیتی و شكل گیری ایدئولوژیها و برنامه زندگی آنان در اقصی نقاط جهان، چرا كه در این فضای مجازی افراد از فرهنگها و بسترهای مختلف محیطی و اجتماعی، در فضایی لیبرال قرار گرفته، مجالی برای ارائه نظرات خود به دور از فشارهای محیطی می یابند وبستری مناسب برای رشد و ترقی ایجاد می شود.
ادیان الهی اذعان دارند« خوشبختی واقعی درون روح و جان ما قرار دارد» بنابراین به محض این كه افراد، بیش از پیش متوجه بهزیستی معنوی، ارزشهای اخلاقی و قابلیتهای احساسی خود شوند، می كوشند بنیانی استوار و عینی برای متمركز كردن خود بیابند.» (همان منبع)
كیفیت آزادی بخش اینترنت، كاربران را دعوت می كند تا به تفكر، تجربه، مباحثه و تعامل در فعالیتهای گروهی پرداخته و در نهایت خود واقعی خویش را از پس گفتمانها و پرس وجوها، در یك دایره اطلاعاتی به شعاع كره زمین شكل دهند.
در این فضای حاكی از آگاهی و آگاهی طلبی، با امواج نیازمند تكیه به مأمنی امن و قابل اعتماد، زنان و مردان زیادی در جای جای این كره خاكی در تلاشند و زن، این مادر بقا كه وظیفه زایش و فرزند پروری را بر عهده دارد، در پی فریادهای حزن آلود و گرفتار زنان در گوشه و كنار، در پی یافتن جایگاه خویش است. غافل از اینكه از بدو خلقت جایگاه ویژه خویش را دارا بوده و خداوند نه تنها به حقوق او اندیشیده، بلكه جایگاه ویژه مادری و فرزند پروری را مختص او گردانده و حدود حقوق و تكالیفش را معین نموده و چارچوبی قابل استفاده و استناد برای همگان مهیا كرده است، چنانچه در اسلام به روشنی بیان شده و در دسترس مسلمانان قرار گرفته است. آنچه در این مقال قابل بیان است نحوه ارئه آن به مردم جهان است، تا هر كس بنا بر نیاز خود از این خوان گسترده برچیند و بار خود بربندد.
●استفاده از اینترنت در معرفی جایگاه زن در اسلام
با توجه به محاسنی كه در ذیل می آید گامهای مستحكمی به سوی دست یابی به هدف بر خواهیم داشت:
▪در پی احساسات حاكی ازبی عدالتی و نابرابریهای موجود نسبت به زنان، آنها به دنبال راهكارهای اساسی برای رهایی از مشكلات زندگی خویش برآمده و به دنبال یك مكتب فكری مؤثر و توانمند هستند تا با تكیه بر آن از این مشكلات رهایی یابند. امروز دیگر علت اصلی اسلام آوردن زنان، ازدواج با یك مرد مسلمان نیست( org. iranwomen.www) بلكه جاذبه های واقعی اسلام، آنان را به دین آوری سوق می دهد. چنانچه به عقیده خانم فالوت كارشناسی كه به موضوع گرویدن زنان اروپایی به دین اسلام و دلایل آنان برای این كار می پردازد « این عمل زنان در واقع واكنشی است نسبت به تردیدهای اخلاقی جامعه غرب و حس تعلق، مراقبت، حمایت وسهیم بودن در امور كه با آشنایی با دین اسلام به آن دست یافته اند.»
▪ این موضوع كه فعالیتهای اجتماعی در اینترنت، برخلاف زندگی واقعی پیامدی دربر ندارد، منجر به از بین رفتن محدودیتهای افراد در بیان خواستها و نیازهای خویش گشته، ابراز عقاید، احساسات را به طور صادقانه هموار می كند.
▪ به جرأت می توان گفت كه اگر سیستمهای ارتباط كامپیوتری تنها یك تأثیر بر روی رفتار انسانها داشته است، این تأثیر بازدارندگی كمتر از بروز احساسات توسط كاربران است. (اس. دس و موگی. دی۱۹۹۸،) بنابراین میزان پذیرش نیز بیشترمی شود چرا كه هیچ تضاد، تعارض و غرض ورزی مجال ظهور نمی یابد.
▪قضاوت درباره دیگران در محیط اجتماعی مجازی، بدون استفاده از نشانه های حسی معمول انجام شده و این قضاوتها بدون قید و بندهای معمول- كه به واسطه نیاز به حفظ نظم اجتماعی تحمیل می شود- منتقل می شوند. ( هوانگ و آلسی۱۹۹۸،)
▪ افراد فرصت مغتنمی برای در میان گذاردن سؤالات و نیازهای خود با مرجعی قابل اعتماد می یابند و مسائلی مانند: سن، نژاد، جنسیت، موقعیت اجتماعی، قدرت و وجهه سیاسی و... كه به عنوان تفاوتهای میان افراد می تواند به عنوان مانع عمل كند، كمترین تأثیر را خواهد داشت.
▪ارتباط اینترنتی باعث گسترش محدوده شبكه های اجتماعی فرد شده و اجزای متنوع و جذابی را به این شبكه ها افزوده و باعث گسترش ارتباطات جویندگان، تازه مسلمان شدگان، مسلمانان و مراجع مطلع از مسائل دینی گشته، امنیت عاطفی و روانی آنان را نیز تضمین می كند.
▪عضویت در گروه،كه از طریق ارتباطات اینترنتی فراهم آمده، باعث هم حسی و باور اعتقادات مذهبی گشته، روند اطلاع رسانی را تسریع می كند.
▪ واقعیت نوشتاری بودن اطلاعات منجر به شكل گیری قابل مشاهده اطلاعات و در دسترس بودن دائمی آنها گشته، علاوه بر در دسترس دیگران بودن، تضمینی برای صحت داشتن آن فراهم می آورد. چراكه از یكسو، سایرین نیز می توانند در مراجعات بعدی خود از آنها سود جویند و از سوی دیگر، بازرسان موجود( كه در طرح مورد نظر محقق ارائه شد) می توانند آنها را بررسی كرده، نواقص احتمالی یا سوء استفاده ها را رفع نمایند.
▪جنبه فرا فردی كه در ارتباطات اینترنتی وجود دارد، این امكان را به كار بران می دهد كه در نحوه ابراز خود گزینشی تر عمل كنند و امكان ارائه بازخورد درتعاملات، احتمال اشتباه در دریافت اطلاعات را به حداقل رسانده، بازدهی را به حداكثر می رساند.
▪ارتباطات اینترنتی به افراد این فرصت را می دهند تا بدون حضور اجتماعی واقعی، شكلی از تماس اجتماعی را تجربه كنند. تفاوت مهم میان ارتباط اینترنتی با دیگر وسایل ارتباطی و اطلاع رسانی مانند تلفن، نامه و فكس،تلویزیون، روزنامه و... انتقال ارزشهای فرهنگی نوین جوامع مجازی اینترنتی است، و تأثیر آن در كشورهای غربی - كه بنا به تلاش دولتها تصویری غیر واقعی و تحریف شده از اسلام ساخته و پرداخته شده- این است كه فرد به دور از فریادهای نادرست و تحریفی، قادر است به مبادله اطلاعات بپردازد.
▪ میزان جذابیت سایت و اطلاعات موجود در آن منجر به افزایش كاربران می شود و این خود باعث جلب توجه سایرین گشته و جنبه تبلیغاتی نیز دربر دارد.
▪ از بعد حمایتی و كنترلی، ویژگی ارزشمند گروههای اینترنتی این است كه رئیس گروه یا مرجع مورد نظر كه به منظور این كار آموزش دیده است، می تواند به صورت یك ناظر حضور داشته باشد و بدون اعلام حضور خود فقط به خواندن یادداشتهای دیگران بپردازد و جهت برنامه ریزیهای آینده یا رفع نواقص موجود از نتایج تلاش وی استفاده شود.
▪ از طریق ارتباطات اینترنتی افراد می توانند بدون متحمل شدن هزینه های مادی یا اجتماعی - بدون پرداخت هزینه یا صرف زمان جهت انتقال به جایی دیگر- با یكدیگر ارتباط برقرار نمایند و از محاسن ارتباط بهره مند شوند.
▪شركت در این مباحثات سرنخهایی برای برنامه ریزیهای آینده ونیز تعیین نیاز مخاطبان فراهم می نماید تا بتوانیم از طریق خدمات جانبی نیازهای آنان را مرتفع نموده، بازدهی را افزایش دهیم. ( جامعه شناسان می توانند برروی ساختار گروه و جنبه های اعمال نفوذ سیاسی و فرهنگی مطالعه كنند، زبان شناسان یادداشتها را تحلیل كنند و مربیان، در تمام سطوح حوزه آموزش و اطلاع رسانی از راه دور را مورد مداقه قرار دهند)
▪حضور كارشناس(یا مربی) و كنترل كنندگان، متخصصان و... باعث می شود با دسترسی به نقاط ضعف، شناخت نیاز كاربران وآنچه باعث شكل گیری سوء تفاهمات گشته، با تدوین برنامه های مناسب به رفع نقاط ضعف بپردازیم و خدمات مناسب خود را، در اختیار كاربران قرار دهیم.
●●نتیجه گیری
نتایج كلی این پژوهش آشكار ساخت كه علیرغم موانع بسیار زنان گامهای بلندی برای دستیابی به ارتباطات الكترونیكی برداشته اند و از حمایت و تسهیلات ایجاد شده بوسیله برنامه های آموزشی استفاده برده اند. به نظر می آید كه افزایش ارتباطات و سهیم شدن در دانش توسط زنان نه تنها در جنوب و شرق اروپا، بلكه در جوامع دوردست در شرق و غرب باعث شده است كه دورنمای مشاركت اینترنتی زنان بهبود یافته و در جهت دنیای عادلانه تری برای زنان پیش برویم. از سوی دیگر نیاز رو به گسترش زنان در تمام دنیا به یافتن جایگاه واقعی و انسانی خود كه متكی بردیدگاهی مورد اعتماد باشد شوری عمومی در جهت بررسی نظریات مختلف ایجاد كرده و آنها را آماده پذیرش نموده است.
بنابراین اینك زمان آن رسیده است تا مسلمانان با نگرشی اسلامی بر این روند در حال حركت تأثیر گذاشته و نه تنها جایگاه زن در اسلام را كه به طور واضح مشخص و معین شده است، برای زنان مسلمان مطرح نمایند و رضایت خاطر و اتحاد آنان را افزایش دهند، بلكه آن را به عنوان مرجعی جهت مقابله با خواست جوامع غربی نسبت به جایگاه و حقوق زن ارائه دهند.
كسب موفقیت در استفاده از فضای مجازی در ایجاد نگرش مثبت در زمینه های مختلف از یك طرف و تأكید اسلام براستفاده از ابزارهای مؤثر بر علم آموزی،تأییدی است برای استفاده از این امكانات جهت دستیابی به اهداف اساسی انسان سازی با تكیه به مكتبی امن و مطمئن كه وظیفه داعیه داران مسلمانی است كه این مسیر را برای افرادی كه دراین موج علم آموزی قرار گرفته اند،هموار نمایند.
●پیشنهادات
راهكار مورد نظر نگارنده كه هدف ارائه این مقاله است، اطلاع رسانی هدفمند نامیده شده و عبارت است از: استفاده از فضاهای مجازی برای معرفی جایگاه زن در اسلام و ارائه خدمات حمایتی و كنترلی درپی آن.
▪« طراحی فضایی مجازی و آموزش گروه هایی حرفه ای و متخصص در علوم اسلامی جهت ارائه اطلاعات مربوط به جایگاه زن در اسلام
▪ طراحی فضای گفتمان گروهی برای تبادل اطلاعات و تسلط بر نیاز كاربران درزمینه جایگاه زن در اسلام
▪تعیین رئیس یا مربی گروه كه عملكرد گروه را كنترل و روند اطلاع رسانی هدفمند را كامل نماید.
▪ تربیت گروه هایی برای پیگیری و پاسخگویی به سؤالات كاربران
▪ ادامه ارتباط با كاربران جهت رفع ابهامات و سؤالات آنان به صورت انفرادی و از طریق پست الكترونیكی
▪ تربیت و تدارك گروه هایی برای بررسی مطالب سایتهای اطلاعاتی مربوط به معرفی اسلام و جایگاه زن در اسلام جهت جلوگیری از ارائه اطلاعات كذب
▪ نهایتاً گسترش ارتباطات و ارائه اطلاعات جذب كننده و اطلاع رسان دراین زمینه
▪برنامه ریزی و طراحی مسائل آموزشی و اطلاع رسانی از طریق اینترنت كه در پی عملكرد در فضای مجازی و تعیین مباحث مورد نیاز آموزشی تعیین می شود.
▪راه اندازی سایت های زنجیره ای كه اهداف برنامه ریزی شده و طبقه بندی شده مورد نظر را پوشش دهند.
▪ تخصیص مسئولیت مدیریت و كنترل عملكرد این زنجیره به گروهی خاص تا از موازی كاری پرهیزتمهیدات لازم در شرایط مقتضی صورت پذیرد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر