فرصت از دست رفته فضای مجازی تبلیغات

فضای مجازی تبلیغات برای نامزدهای انتخاباتی، علاوه بر فراهم آوردن شرایط مساوی تبلیغاتی، کاهش هزینه‌های ناشی از چاپ پوستر و بیلبورد، تسریع در به روز رسانی اطلاعات رابه همراه دارد، ضمن اینکه به نظر می‌رسد در افزایش ضریب نفوذ استفاده از اینترنت در سطح جامه نیز اثر گذار خواهد بود.
در عین حال علاوه بر مزیت‌هایی که فضای مجازی در اختیار نامزدهای انتخاباتی قرار می‌دهد، امکان سوءاستفاده و تخریب شخصیت نامزدها نیز در این فضا فراهم شده است. به عبارتی شکل دیگری از تخریب در فضای مجازی به وجود می‌آید که سوءاستفاده‌کنندگان می‌توانند با استفاده از ابزارهای این فناوری به هک کردن سایت نامزدها و تغییر تصاویر و متون تبلیغاتی آنها بپردازند.
وجود این وضعیت درفضای مجازی نشان می‌دهد که همواره جنبه‌های استفاده و سوءاستفاده از این محیط با یکدیگر و به طور مساوی شکل می‌گیرد. اما با این حال حضور در فضای مجازی و استفاده از آن برای تبلیغات در کنار دیگر روش‌های سنتی، ابزار مکملی خواهد بود که درصد جذب مخاطب را برای به دست آوردن رای اعتماد افزایش می‌دهد.
سازمان زیباسازی شهر تهران وابسته به شهرداری تهران یکی از این نهادها است که با نصب پوسترها و بیلبوردهایی در سطح شهر اقدام به جذب کاندیدا برای حضور تبلیغاتی خود در فضای مجازی کرده است. اگرچه هدف این سازمان فراهم کردن شرایط مساعدتبلیغاتی در فضایی غیر فیزیکی است، اما کمک به حفظ زیبایی چهره شهر، کاهش هزینه‌های چاپ و توزیع بروشور وتراکت‌های تبلیغاتی نامزدهای اتلاف انرژی وزمان از دیگر انگیزه‌های سازمان زیباسازی شهر تهران برای ایجاد فضای مجازی جهت انجام تبلیغات انتخاباتی است.
● وقتی عالم مجازی به خدمت تشریفات سیاسی می‌آید
عدم محدودیت زمانی، مکانی و فضای تبلیغاتی از جمله امکاناتی است که اینترنت در اختیار نامزدهای انتخاباتی قرار می‌دهد. هر چندکه محدودیتی در حوزه چاپ مطلب، عکس یا تصویر وجود نداشته باشد. با این حال برخی معتقدند، عدم دسترسی تمام افراد جامعه به علت پایین بودن ضریب نفوذ اینترنت در ایران، نقطه ضعف روش تبلیغات سیاسی در فضای مجازی محسوب می‌شود.
دکتر محمد علی الستی، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس ارتباطات در این باره می‌گوید: در کنار فرصت‌های استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطات و اطلاعات، تهدید پوشش کم به واسطه توسعه نیافتگی فرهنگ کار با رسانه‌های جدید وجود دارد.
وی می‌افزاید: برای تبدیل این نقطه ضعف به نقطه قوت نامزدهای انتخاباتی می‌توانند با توزیع کارت‌های اینترنت ضمن تشویق مخاطبان به استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی برنامه‌های تبلیغاتی خود را پیش ببرند.
به عبارتی بنابر اظهارات دکتر الستی این اقدام نه تنها کمک به گسترش و استفاده از اینترنت وافزایش ضریب نفوذ آن در جامعه می‌شود، بلکه زمینه‌های اقتصادی نیز برای شرکت‌های ارایه دهنده خدمات اینترنتی فراهم می‌آورد. در نتیجه با افزایش تعداد کاربران اینترنت، نامزدهای انتخابات از شانس بیشتری برای جذب مخاطبان برخوردار است.
● این شکل تبلیغ، موثرتر و کم خرج‌تر است
در کنار مزیت‌های عدم محدودیت زمان و مکان، کاهش هزینه‌های تبلیغاتی ناشی از چاپ کاغذ، پوستر و بیلبورد برای نامزدهای انتخاباتی از دیگر جنبه‌های مثبت فناوری نوین ارتباطی و اطلاعاتی است، به اعتقاد کارشناسان ایجاد زمینه‌های برقراری ارتباط در فضای مجازی، در کنار دیگر مزیت‌ها، مزیت کاهش هزینه‌ها نیز یکی از آنها محسوب می‌شود.
به بیان دیگر با استفاده از فضای تبلیغاتی مجازی شاهد صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای در سرمایه، وقت و انرژی خواهیم شد. از طرفی فضای مجازی این امکان را دارد که نامزدها بتوانند به سرعت اطلاعات خود را چه از نظر متن، تصاویر و یا عکس به روز رسانی کند. در عین حال برقراری یک ارتباط دو سویه و تعاملی موجب جلب اعتماد مخاطب درباره رفتار نامزدهای انتخاباتی می‌شود.
دکتر الستی در این باره می‌گوید: افزایش ارسال پیام به مخاطب و بالعکس به میزان نامحدود زمینه‌ساز یک ارتباط تعاملی دوسویه خواهد شد.
دکتربهروز دوران، جامعه‌شناس نیز در این باره می‌گوید: اینترنت این امکان را فراهم کرده که رای‌دهندگان با نامزدها یا بالعکس با استفاده از ایمیل یا سایر ابزارهای اینترنتی ارتباط داشته باشند.
البته این به شرطی است که فرهنگ استفاده از این ابزار وجود داشته باشد و نامزد خود را مسوول پاسخگویی به پیام‌ها بداند. در این صورت یک ارتباط دو سویه شکل می‌گیرد.
وی می‌افزاید: در عین حال ناشناس بودن در این فضا به مخاطب کمک می‌کند تا به راحتی سوال خود را در هر زمینه‌ای که است، مطرح کند و از طرفی پیام‌هایی که له یاعلیه نامزد نوشته شده است را ببیند.
● فرصت و تهدید با هم رشد می‌کنند
اما با تمام مزیت‌هایی که فناوری نوین ارتباطی و اطلاعاتی در اختیار نامزدهای انتخاباتی قرار می‌دهد، در مقابل معضلی وجود دارد که همواره نه تنها نامزدهای انتخاباتی بلکه دیگر کاربران اینترنتی را تهدید می‌کند. تخریب یا سوء استفاده از هویت افراد در محیط مجازی همواره به عنوان یک تهدید مطرح بوده است.
به عبارتی در فضای مجازی مشکل تخریب با آنچه در فضای فیزیکی رخ می‌دهد، متفاوت است و شاید مخالفان یک نامزد انتخاباتی که در فضای فیزیکی تنها می‌توانند به مخدوش کردن پوسترها و یا خسارات فیزیکی رقبا بپردازند؛ در فضای مجازی باداشتن دانش رایانه‌ای، باهک کردن وب سایت اقدام به تغییر چهره شخص، تخریب اطلاعات و دیگر موارد کنند.
به گفته دکتر الستی، جامعه‌شناس ارتباطات، همانگونه که استفاده‌کنندگان از امکانات نوین، توانمندی‌های جدیدی را به دست می‌آورند، مخالفان آنها و تخریب کنندگان چهره کاندیداها نیز از امکانات گسترده‌ای برای فعالیت خود بر علیه نامزد انتخاباتی برخوردار می‌شوند.
وی معتقد است آنچه دراین میان می‌‌تواند به عنوان توصیفی از روند فزآینده به کارگیری فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی بیان کرد، این است که فرصت‌ها و تهدیدها به صورت موازی رشد می‌کند. به عبارتی در کنار هر توسعه‌ای، خطر نوینی پدیدار می‌شود.
الستی ادامه می‌دهد: ‌پیشگامان به کارگیری عرصه‌های ارتباطات الکترونیکی دایماً چالش‌های نوینی راتجربه می‌کنند که این خود عاملی است در حفظ پویایی مستمر این دستاورد بشر.
● در اینترنت رای من برتر است
رسانه‌ها هر کدام ویژگی‌ها و خصلت‌های خاص خود را دارند. یک پوستر یا بیلبورد از هر جایی که دیده می‌شود پیامی را القا می‌کند و این پیام القایی در فضای مجازی متفاوت است. در واقع در پوسترهای انتخاباتی مخاطب با ابعاد تحریف شده از فرد یا شعارهایی رو به رو می‌شود که نشان از قدرت برتری نامزد انتخاباتی نسبت به دیگر رقبای خود دارد.
دکتر بهروز دوران در این باره می‌گوید: وقتی مخاطب بایک پوستر بزرگ تبلیغاتی مواجه می شود که در آن شخص با ابعاد بزرگ‌تر نشان داده شده یک حس برتری کاذب و ناخودآگاه نسبت به کاندیدای مذکور در ذهن مخاطب به وجود می‌آید به نحوی که مخاطب احساس می‌کند، این شخص از قدرت سیاسی بالاتر و نفوذ اجتماعی بیش‌تری برخوردار است.
وی می‌افزاید: این کار حالتی نامتقارن و نامتوازن از قدرت تبلیغات است که البته این نامتوازن بودن دردوران فضای مجازی از بین می‌رود.
وی ادامه می‌دهد:‌در فضای مجازی شما می‌توانید با یک کلیک ماوس اندازه‌ها را تغییردهید.
ازطرفی حجم تمامی تصاویر و متون نامزدها تقریباً یکسان است و مخاطب دارای قدرت تصمیم‌گیری است از این رو، شکل تبلیغات عادلانه‌تر به نظر می‌رسد. وی می‌افزاید: شما با انتخاب‌های خود به نامزد انتخاباتی می‌فهمانید که او برده رای شما است. در حالی که در تبلیغات پوستری یا بیلبوردی، سیطره بصری و شعاری که شکل می‌گیرد، به نوعی بیانگر این است که رای شما برده نامزد انتخاباتی است. محمد علی الستی نیز در این باره می‌گوید: در کنار وضعیت افزارگان (سخت افزار) و دستورگان (نرم‌افزار) تبلیغات در فضای مجازی مطرح می‌شود، لازم است تا به نحوی گردآوری اخبار و اطلاعات پرداخته ‌شود. به عبارتی دیگر شعارها و اصطلاحاتی که بر پوسترها و بیلبوردهای کارساز و موثر است، نمی‌تواند همین درجه از توفیق را در صفحات وب داشته باشد، به طور کل به مهندسی و صفحه‌آرایی جدیدی در این عرصه نیاز است.
وی می‌افزاید: چگونه تنظیم متن‌ها و اطلاعات و سبک‌های خبرنویسی که با هدف نهایی تبلیغ منتشر می‌شوند نیز ویژگی‌هایی متمایزتر و متفاوت‌تر از پوسترها و نشریات طلب می‌کند. بر همین اساس ضمن به کارگیری تکنیک‌های جدید و کارآمدی نیاز است که شاید بتوان از این عوامل به مغز افزار تبلیغات تعبیر کرد­­­­. بااین حال باید در نظر داشت که فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی به خوبی توانسته است جایگاه قابل قبولی در عرصه سیاست کسب کند. درشرایطی که روز به روز فرهنگ استفاده از اینترنت رو به افزایش است. نامزدهای انتخاباتی در تلاش هستند تا در کنارتبلیغات فیزیکی زمینه‌های حضور در فضای مجازی را نیز فراهم و سهم بیش‌تری را به خود اختصاص دهند. اما به نظر می‌رسد، متاسفانه نامزدهای انتخاباتی،‌ حضور قابل توجهی در فضای مجازی تبلیغات نداشته اند.